KAZı SONUÇLARI - Kültür ve Turizm Bakanlığı

ğı Kent ile birlikte 200.000 m 2'den fazla bir alana yayılan Yukarı Anzaf Kalesi'nde 1991yılından beri sürdürülen kazı çalışmalarında, daha çok kaledeki Haldi Tapınağı ve avlusu,kuzey ve güney kapıları, depo ve mutfak yapıları, pithoslu depo odaları ile AşağıKent'te doğu kapısının ortaya çıkarılmasına ağırlık verilmiştir (Çizim: 4). Daha öncede belirttiğimiz gibi Doğu Anadolu Bölgesi'nin en büyük ekonomik ve askeri yönetimmerkezi olan Yukarı Anzaf Kalesi, kurulduğu tarihten yıkılışına değin sürekli bir yerleşimesahne olmuştur. Bu yüzden, Yukarı Anzaf Kalesi 9. yüzyılın son on yılından, 7. yüzyılınsonuna kadar Urartu Krallığı'nın mimari gelişimini canlı bir şekilde yansıtmaktadır.ÇALIŞMA ALANLARI1996 yılı kazı çalışmalarında Haldi Tapınağı'nın kuzeyinde yer alan geniş alanındeğişik yerlerinde 2,5x5 m. büyüklüğünde toplam 15 adet deneme açması açılrmştı''.Bu açmaları açmamızın temel amacı, bu geniş alanda herhangi bir mimari yapının veyadepo odalarının olup olmadığını öğrenebilmekti. Ancak açmış olduğumuz denemeaçmalarının derinliğinin mevcut toprak seviyesinden 1,5- 2 m. olması ve Ortaçağ yapılarınınyaptığı şiddetli tahribat yüzünden fazla derine inilmemiş ve bu nedenle de kesinbir sonuca ulaşılamamıştı. Oysa 2000 yılı kazı çalışmaları sırasında, Ortaçağ yerleşmesininçok az olduğu Haldi Tapınak alanının kuzey yamacında ortaya çıkardığımızpithoslu ve pithossuz depo odaları, bu alanın tümüyle depo odaları ile kaplı olduğunugöstermiştir. Her ne kadar depo odalarının mevcut toprak seviyesinden 4 m. derinlikteolması, çalışma koşullarını ve toprak atılmasını zorlaştırmaktaysa da, yıllardan beriaramakta olduğumuz depo odalarının bulunması, Yukarı Anzaf Kalesi'nin mimari eksikliğinigiderdiği için çok büyük bir önem taşımaktadır. Çünkü çevresinde yer alan ve genişalanlara yayılan verimli topraklardan elde edilen tarım ürünlerinin depolandığı Yukarı..AnzafKalesi, aynı zamanda Van Bölgesi'nin en büyük ekonomik üretim merkeziydi.Oyle anlaşılmaktadır ki Yukarı Anzaf Kalesi'nde olması gereken çok sayıdaki depoodası, Haldi Tapınağı'nın kuzeyindeki geniş alanda yer almaktadır. Yan yana ve birbiriile bağlanuh depo odaları bu haliyle, Karmir-Blur'daki (Teişeba-i Uru Tur) depo odalarıile çok büyük bir benzerlik qösterrnektedir".Yukarı Anzaf Kalesi'nde 2001 yılında yapılan kazının amacı, 2000 yılında pittıosludepo odalarında başlanmasına karşın, zaman ve maddi olanaksızlıklarnedeniyle bitirilemeyenkazı çalışmalarını devam ettirmekti. Böylece mimari yapıların planları çıkarılacakve bunlardan da önemlisi, odaların nitelikleri konusunda bilgi sahibi olunacaktır.Odalar topluluğunun bulunduğu bu alan, Haldi Tapınağı'nın kuzeybatısındauzanangeniş teras alanlarının uç kısmında yer almaktadır. Depo odalarının bulunduğu kesimindeniz seviyesinden yüksekliği ortalama 1975 m.dir. Odaların hemen kuzey kısmı ise,dik ve eğimli bir şekilde aşağıdaki kuzey surlarına doğru inmekte ve 1920 m. kodunaulaşmaktadır. 2000 yılında yapılan kazı çalışmalarında, toplam 5 adet Depo Odası ortayaçıkarılmıştı (Çizim: 5). Batıdan doğuya doğru geçici olarak numaralandırdığımızdepo odalarından yalnızca i ve " No.lu alanlarında üzerlerinde resim ve çizi yazısınınolduğu pithoslar bulunmaktadır. Diğer odaların ise depo amaçlı kullanıldığı anlaşılmıştır.Depo odalarının en önemli özelliği, birbirleriyle birer küçük kapı boşluklarıyla bağlantılarınınyanı sıra, güney duvarları üzerinde de bir başka odaya geçişi sağlayan birerküçük kapı boşluğunun bulunmuş olmasıdır. Ancak duvarların yıkılmaması için, taşve toprakla üst kısmına kadar dolu olan kapı boşlukları açılmamıştı. Bizim için önemliolan güney yönüne açılan kapı boşluğunun bir koridora mı, yoksa başka bir odaya mıaçılıp açılmadığının öğrenilmesiydi. Bu yüzden 2001 yılı kazı çalışmalarını, tümüyledepo odalarının güneyinde yer aldığı sanılan odalar topluluğunun ortaya çıkarılmasıoluşturmuştur. Bu odalar geçici olarak batıdan doğuya doğru numaralandırılmıştır.6 o. Belli, "1996 Yılı Aşağı ve Yukarı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı'', 19. Kazı Sonuç/art Toplentısı ı, Ankara 1997, 549­550.7 B.B. Piotrovski, Urartu, The Kingdam of Van and its Art, London 1967, 91 vd., res. 63.395