Rregullimi i Kopshteve

Palermo në 1778, ku nuk mund të hyje me
kuaj apo makinë. Edhe në Napoli në fund të
shekullit u hapën parqet e para publike.
Kishin bimësi të dendur me origjinë bimë
ekzotike, ishte e ndërthurur me pavionë me
lule, ndarjet e terrenit ishin të bëra me vaska
uji, me shtretër bari dhe shatërvanë. Kishte
edhe skenografi mbrëmjeje për festa të
aristokracisë. Në fillim këto parqe nuk ishin
për popullin thjeshtë apo karrocat, më vonë
u lejuan edhe njerëzit e popullit të thjeshtë.
Më shpërthimin e qyteteve të mëdha, parku
publik u bë një domosdoshmëri për to.
Më vonë koncepti i parqeve dhe zonave të
gjelbra u bë edhe një koncept urbanistik, sa
në disa zona u desh të bëhej edhe
shkatërrimi i gjërave të vjetar vetëm për të
hapur hapsira të gjelbra.
Kemi lindjen e zonave të gjelbra për të
përmirësuar cilësinë ë jetës në qytete e
mëdha por edhe për të përmirësuar edhe
ndikimet e industrializimit të bujqësisë.
Evoluimi i hapësirës kolektive për shtresat e
larta solli në vetvete edhe dëshirën për
rimodelim të qyteteve. Qytete të vegjël dhe
të mëdhenj u pasuruan me parqe, me
shëtitore dhe rrugë me pemë, duke patur një
ndikim dhe nivel të ulët artistik që të mund
të krahasohej me parqet e kohëve të shkuara.
Në territor filluan të ndërtohen edhe vilat e
para publike si vila De Goti etj që ishte edhe
një lloj eksluziviteti i atyre që më vonë do të
quheshin parqe private. Lindi për të qenë
disi vend romantik ku forma peisazhiste u
ndërthur me atë të dekorimit dhe shijes
Rregullimi i Kopshteve
34
klasike, si tetrot e hapur, sheshe me vaska
uji, shkallë, dhe riprodhime antike. Një
shembull të tillë gjejmë psh në Napoli.
Në vitin 1900 arti i parqeve dhe kopshtarisë
u zhduk; nuk ekziston më një stil i vërtetë,
por ka një shpërthim të lirë të shijeve dhe
ideve. Disa parqe të bukur u krijuan nga
botanistët, parqet private u realizuan në
forma të thjeshta dhe thelbësore që u
harmonizuan me arkitekturën e kohës dhe i
afrohen mentalitetit të sotëm.
Në qendrat e mëdha urbane problemet e reja
sociale ndikuan në krijimin e hapsirave të
mëdha të gjelbra për të zbutur ndotjen,
lindën zonat sportive dhe zonat e gjelbra
morën edhe më shumë se roli zbukurues për
qytetet. Ky transformim i lidhur edhe me
rritjen ekonomike, dhe zhvillimin teknologjik
lindi nga nevoja për të gjetur zgjidhje
për nevojat e njeriut për hapësira të gjelbra
që të kenë shumë funksione. Kështu
hapësirat e gjelbra u konsideruan edhe
plotësuese të mbijetesës edhe plotësuese e
nevojave higjeniko-sanitare të popullsisë.
Kështu në vitet 50 hyri në zbatim
terminologjia e gjelbër publike siç quhej në
800 parku publik. Këtyre ju shtohet
gjelbërimi i rrugëve me pemë, ishujt e vegjël
që rrethojnë ndërtesat, oborret rreth vilave
dhe ndarëset e rrugëve me gjelbërim.
Rezulton sot se zonat e gjelbra publike janë
një sistem i mirë shumë funskional;
higjenik, ekologjik, prodhues, krijues etj.