Rregullimi i Kopshteve

KAPITULLI I
FORMAT E SIPERFAQEVE
GJELBERUESE NE PERIUDHA TE
NDRYSHME KOHORE
Duke filluar nga Edeni
Gati si me shaka por mund të themi se
historia e lulishtarisë ka filluar pikërisht me
historitë biblike që është një përshkrim i
bukurisë hyjnore të parajsës; por ishte vetëm
një përshkrim i hebrenjve të kohës dhe
kopshti biblik nuk është një përshkrim i asaj
që mund të jetë realisht parajsa, por një
skemë e përdorur nga shkruesit e biblës për
të dhënë një imazh.
Nga përshkrimi del pikërisht se si ishte edhe
kopshtaria e kohës; një park i mbushur me
kafshë dhe pemë të shumta, pemë frutore.
Në tregimet e mëvonshme plotësohet edhe
përshkrimi i tij dhe i shtohen edhe elementë
të tjerë.
Por lind pyetja se kur lindi kopshti ose parku
i parë? Dhe mbi të gjitha çfarë kuptojmë me
park? Lidhur me këtë ka një konfuzion të
madh. Kështu edhe në tekstet e studiuesve të
njohur e shohim parkun të përcaktuar si një
hapësirë të kultivuar. Hayems autor i një
libri mbi parqet dhe kopshtarinë citon nëpër
hieroglife se edhe pse për qëllime besimi
edhe në atë kohë të largët njerëzit primitivë i
dedikoheshin kopshtarisë. Ai bazohet në
fakte arkeologjike se janë gjetur në shpellat
e studiuara vegla pune pikërisht të përdorura
për këtë qëllim që mund të ishin: një shkop
ose një copë dru i kthyer.
Rregullimi i Kopshteve
Por nuk janë vetëm parqet e famshëm
neolitik që ngrenë dyshime. Mendohet se
për kohën mund të flasim edhe për vepra të
mirëfillta inxhinierie; kështu psh kopshti i
famshëm i Alkinos ishte shumë mirë i
vaditur, i pajisur me shumë bimë frutore të
kohës.
Mbi të gjitha askush nuk hedh poshtë idenë
se parqet lindën dhe ishin rrjedhojë e
kopshteve të hortikulturës dhe transformimit
të tyre. Më vonë pemë dhe lule u futën në to
dhe shërbenin për zbukurimet e pallateve
dhe shtëpive të fisnikërisë së kohës.
Kuptohet që në kohët primitive bimët e
dobishme ishin më të përdorura nëpër
kopshte se sa thjesht ato ornamentale. U
deshëm mijëra vjet që të vijmë në parqet
totalisht ornamentalë.
1. Histori e shkurtër e fillimit te artit te
lulishtarisë
Peizazhi i parqeve qe na paraqet historia
është me te vërtete i pasur me shembuj te
ndryshëm për nga forma dhe kultura ne çdo
cep te botes. Në të gjitha kulturat botërore
në mënyrë autonome dhe të pavarur janë
zhvilluar modele te parqeve si të ishte një
domosdoshmëri botërore. Aty ku ka patur
një fe të zhvilluar dhe një kulturë që ka
mundësuar njohjen e natyrës dhe të
elementëve të saj ka lindur një vend që
mund ta quajmë “park”. E ndikuar nga
elementë klimaterikë, botanikë dhe kulturorë
arti i lulishtarisë lindi në të njëjtën kohë me
periudhën e idhujtarisë, fesë dhe strukturës
5