Rregullimi i Kopshteve

sociale ashtu siç edhe ishin organizimet
sociale më të mëdha te njerëzimit.
Parqet me te vjetër sipas arkeologjisë
takohen ne ato vende ku natyra dukej sikur i
kishte mohuar ne mënyrë përfundimtare. Ne
fakt ne gjejmë parqet e para ne kufij te
orientit, ne Azinë e vogël, ne rajonin e
shkretëtirës se Persisë etj. Ishin ndërtuar
oaze te vegjël ne brendësi te pallateve duke
mbjelle bime te ndryshme deri edhe ne
ndërtimin e vendeve te shenjta. Më tepër se
të flasim për art të lulëtarisë në atë epokë
është më mirë të flasim për artin e kultivimit
dhe të ambientimit të kulturave shumë të
thjeshta në kontenitorë dhe tarraca me
mbajtëse dheu dhe ujitje shumë të
sofistikuar.
Me kalimin e kohës parqet morën një aspekt
të rëndësishëm dhe si rrjedhojë roli i tyre u
rrit sidomos në vendet e shenjta. Këto parqe
ishin ndërtuar një pjesë në tokë me ujitje dhe
një pjesë në mbajtëse me lule të stinës në
tarraca.
Më të njohurat e kohës ishin parqet e
persëve. Këto tipe terrenesh ose parqesh
asire i habitën udhëtuesit për bukurinë e tyre
sidomos grekët dhe banorët e basenit të
Mesdheut. Kopshtet e varura të Babilonisë
në fakt i quajtën nga grekët mrekulli të botës
dhe ishte për ta një sfidë ë pakapshme për
grekët të cilët përfaqësoheshin me shembuj
të tjerë.
Në të njëjtën kohë me Mesopotaminë u
zhvilluan parqe ne Egjipt, më të ndryshëm
me vaska të mëdha me ujë të mbushura me
peshq, me zogj si pallonj, etj të rrethuar nga
Rregullimi i Kopshteve
vreshta dhe zona të rezervuar për një kalim
më të pakët të njerëzve. Në këtë kohë filluan
të ndërtoheshin edhe kopshtet e rezervuara
me ndërtime private për një kategori
njerëzish që më pas do të merrnin një tjetër
kuptim në periudhën romake. Këto forma do
të ndeshen edhe më tej në kopshtet islamike
dhe në çdo zonë ku kjo fe u zhvillua. Parqet
greke nuk kishin asgjë të përbashkët me ato
orientale, ishin më natyrale dhe ruralë, të
përbërë thjesht nga një pyll ose një zonë
frutash në afërsi të tempujve.
2. Parqet romake
Parku i parë zbukurues ishte ai i ndërtuar për
familjet aristokrate romake që kishin në
zotërim sipërfaqe të mëdha toke në periferi
të qyteteve. Ndikimi i kulturave greke mbi
atë romake manifestohej duke importuar jo
modele parqesh por duke i impunuar parkut
roman estetikën që sillte poezinë, skulpturën
dhe pikturën helenike. E reja më e madhe
konsiston në kompozimin e peizazhit. Nuk u
kënaqën më në vendosjen simetrike të
pamjeve, por filluan të vendoseshin në
mënyrë më të çrregullt. Dhe personi që
merrej me territorin quhej kopshtar. Më
tepër ai ishte si topografi i ditëve të sotme
pasi vendosja e elementëve në këto parqe
ishte gjithnjë e më e studiuar.. në këtë
periudhë kemi edhe futjen e asaj që u quajt
afreske dmth të futjes së parkut edhe në
brendësi të ambienteve nëpërmjet pikturës.
Kjo gjë nuk u vazhdua më tej në periudhën
kristiane. Edhe për romakët parku ishte i
dedikuar më shumë një vendi të shenjtë. Në
të u futën elementë të të shenjtës dhe
sidomos në to kemi futjen e bimësisë
6