âKontrola PaÅstwowaâ nr 6/2011 - Najwyższa Izba Kontroli
âKontrola PaÅstwowaâ nr 6/2011 - Najwyższa Izba Kontroli
âKontrola PaÅstwowaâ nr 6/2011 - Najwyższa Izba Kontroli
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Koordynacyjna funkcja kontrolingu<br />
kontrola i audyt<br />
zatem o wiele więcej, niż tylko tradycyjnie<br />
pojmowane prowadzenie kontroli<br />
czy audytu; to sposób sterowania lub<br />
zarządzania jednostką, ukierunkowany<br />
na realizację celów i zadań przy nałożonych<br />
kryteriach legalności, efektywności,<br />
oszczędności i terminowości.<br />
Kontrola zarządcza wywodzi się z angielskiego<br />
terminu internal control, odnoszącego<br />
się do wewnętrznego mechanizmu<br />
sterowania organizacją. Początki<br />
kontroli zarządczej w polskiej administracji<br />
związane są z pojęciami kontroli<br />
finansowej i audytu wewnętrznego.<br />
Poprzednia ustawa o finansach publicznych<br />
definiowała kontrolę finansową<br />
jako dotyczącą „procesów związanych<br />
z gromadzeniem i rozdysponowaniem<br />
środków publicznych oraz gospodarowaniem<br />
mieniem” 2 . Z kolei zadaniem<br />
audytu wewnętrznego było przeprowadzanie<br />
samooceny w zakresie kontroli<br />
finansowej, a koordynacja audytu<br />
i kontroli finansowej miała być domeną<br />
Ministra Finansów (wcześniej Głównego<br />
Inspektora Audytu Wewnętrznego) 3 .<br />
W rezultacie ten wewnętrzny mechanizm<br />
sterowania organizacją (internal<br />
control) został pozbawiony szerokiego<br />
znaczenia – abstrahował od funkcji całościowego<br />
sterowania jednostką 4 . Stąd<br />
pojawiła się konieczność wprowadzenia<br />
kontroli zarządczej, obejmującej nie tylko<br />
czynności kontrolne w zakresie finansowym,<br />
ale również spektrum innych<br />
działań związanych z zarządzaniem jednostką,<br />
ukierunkowanych na osiąganie<br />
wyników.<br />
Do zabrania głosu na temat kontroli<br />
zarządczej skłonił nas artykuł Mariusza<br />
Matyska „Projektowanie modelu systemu<br />
kontroli zarządczej”, opublikowany<br />
w „<strong>Kontroli</strong> Państwowej” 5 , który podkreślał<br />
kompleksowość tego pojęcia, jak<br />
również doświadczenia związane z funkcjonowaniem<br />
Departamentu <strong>Kontroli</strong>ngu<br />
w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.<br />
Naszym zdaniem, wprowadzenie<br />
kontroli zarządczej wymaga wzmocnienia<br />
funkcji koordynacyjnej w organizacji,<br />
która pozwala uzyskać efekt synergii<br />
przy tak szerokim rozumieniu tego pojęcia.<br />
<strong>Kontroli</strong>ng a kontrola zarządcza<br />
Określenie „kontroling” wywodzi się<br />
z angielskiego terminu control – sterować.<br />
Taką właśnie funkcję akcentują<br />
wszystkie definicje kontrolingu, a zatem<br />
oznacza on system koordynacji planowania,<br />
kontroli oraz kierowania organizacją,<br />
zorientowany na realizację celów 6 .<br />
Przyjrzyjmy się kontrolingowi w kontekście<br />
poszukiwania podobieństw do<br />
kontroli zarządczej. Po pierwsze, można<br />
zauważyć kompleksowość obu pojęć. Zarówno<br />
kontrola zarządcza, jak i kontroling,<br />
dotyczą wielu aspektów funkcjono-<br />
2<br />
Art. 47 ustawy z 30.06.2005 r. o finansach publicznych (DzU <strong>nr</strong> 249, poz. 2104 ze zm.).<br />
3<br />
Art. 48 oraz 62-63 wyżej cytowanej ustawy.<br />
4<br />
Patrz ppkt f) uzasadnienia projektu ustawy o finansach publicznych (2009).<br />
5<br />
M. Matysek: Projektowanie modelu systemu kontroli zarządczej, „Kontrola Państwowa” <strong>nr</strong> 2/<strong>2011</strong>.<br />
6<br />
Patrz m.in. M. Dołhasz, J. Fudaliński, M. Kosala, H. Smutek: Podstawy zarządzania. Koncepcje – strategie<br />
– zastosowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.<br />
Nr 6/listopad-grudzień/<strong>2011</strong> 9
Change language