„Kontrola Państwowa” nr 6/2011 - Najwyższa Izba Kontroli

Wywiadownie gospodarcze
państwo i społeczeństwo
prasa rządowa, rozmowy z kierownictwem,
prospekty emisyjne, ewidencja
działalności gospodarczej, dane statystyczne.
W niektórych wypadkach ta
forma okazuje się niewystarczająca, co
skłania do poszukiwania innych rozwiązań
gwarantujących efektywność,
mogących jednak w pewnych okolicznościach
prowadzić do naruszenia zakazów
i ograniczeń. Dlatego, aby nie
zostać narażone na zarzut złamania
prawa, wywiadownie gospodarcze powinny
bazować na zdobywaniu informacji
jawnych, choć czasem trudno
dostępnych.
Podstawy prawne działalności
polegającej na zbieraniu informacji
Żadna z obowiązujących w Polsce ustaw
nie nawiązuje bezpośrednio do
problematyki świadczenia usług w postaci
prowadzenia wywiadu gospodarczego.
Podstaw prawnych tej działalności
należy zatem poszukiwać w dwóch
niezależnych od siebie ustawach.
Pierwsza, mająca dość ogólny charakter
zważywszy na wąski zakres
przedmiotowy omawianej tematyki,
to ustawa o swobodzie działalności
gospodarczej z 2 lipca 2004 r. 3 Chociaż
nie wymienia ona expressis verbis
usług wywiadu gospodarczego, to
w art. 2 stwierdza, że działalnością gospodarczą
jest między innymi zarobkowa
działalność wytwórcza, budowlana,
handlowa, usługowa, a także działalność
zawodowa wykonywana w sposób
zorganizowany i ciągły. Zatem usługi
prowadzenia wywiadu gospodarczego
mieszczą się w ogólnej definicji działalności
jako takiej. Za takim stanowiskiem
przemawia orzecznictwo sądowe
z początku lat dziewięćdziesiątych,
stwierdzające, że pojęcie działalności
gospodarczej nie sprowadza się
tylko do procesów technologicznych
i zjawisk ekonomicznych zachodzących
w toku działalności wytwórczej, budowlanej,
handlowej i usługowej, prowadzonej
w celach zarobkowych i na
rachunek podmiotu, ale obejmuje także
czynności faktyczne i prawne, o ile
czynności te lub działania nie są zabronione
przez prawo 4 . Żaden z obowiązujących
przepisów nie zabrania pozyskiwania
informacji gospodarczych, nie
jest to działalność zastrzeżona w ustawie
jako reglamentowana. Każdy zainteresowany
może zatem na podstawie
wymienionej ustawy prowadzić działalność
w tej dziedzinie.
Drugi akt prawny to ustawa z 6 lipca
2001 r. o usługach detektywistycznych
5 . Usługi te zaliczane są do działalności
gospodarczej ograniczonej postanowieniami
art. 3 i jako takie poddane
są rygorom wymaganym przy dopuszczeniu
do jej wykonywania. Wiąże się
to z wymogiem uzyskania wpisu do rejestru
działalności detektywistycznej.
Zwraca się uwagę w art. 1 ust. 3 tej
ustawy, że nie stosuje się jej postano-
3
DzU z 2004 r., nr 173, poz. 1807 ze zm.
4
Wyrok NSA z 24.05.1991 r., SA/Wr 294/91, OSP 1992, nr 2, poz. 30,
5
DzU z 2002 r., nr 12, poz. 110 ze zm.
Nr 6/listopad-grudzień/2011 115