âKontrola PaÅstwowaâ nr 6/2011 - Najwyższa Izba Kontroli
âKontrola PaÅstwowaâ nr 6/2011 - Najwyższa Izba Kontroli
âKontrola PaÅstwowaâ nr 6/2011 - Najwyższa Izba Kontroli
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Kontrola opozycji parlamentarnej<br />
kontrola i audyt<br />
rozumienie omawianego pojęcia może<br />
być modyfikowane ze względu na cechy<br />
systemu partyjnego w danym państwie.<br />
W Wielkiej Brytanii, uchodzącej<br />
do niedawna za modelowy przykład<br />
systemu dwupartyjnego, w ustawie<br />
o ministrach Korony (The Ministers of<br />
the Crown Act) jako opozycję zdefiniowano<br />
partię, która będąc w opozycji do<br />
rządu, ma największą liczebnie siłę po<br />
tej stronie sceny politycznej 2 . Ten sposób<br />
instytucjonalizacji opozycji wydaje<br />
się dobrze wpływać na stabilność<br />
ustroju politycznego w tym państwie<br />
i poziom kultury politycznej. W krajach<br />
o systemie wielopartyjnym, na przykład<br />
w Polsce, takie gwarancje prawne dla lidera<br />
opozycji nie są możliwe.<br />
Podział na większość i opozycję zwykle<br />
krystalizuje się już w dniu głosowania<br />
nad programem działania rządu.<br />
W niektórych państwach rola opozycji<br />
parlamentarnej jest obsadzona przez<br />
jedną partię polityczną przez dłuższy<br />
czas, obejmujący nawet kilka kolejnych<br />
kadencji parlamentu.<br />
Obecnie, jak trafnie zauważa E. Zwierzchowski,<br />
dychotomiczny podział na<br />
partie polityczne biorące udział we<br />
władzy lub opozycyjne w niektórych<br />
wypadkach zawodzi 3 . Istotnie, w najnowszej<br />
historii politycznej mieliśmy<br />
do czynienia z partiami politycznymi,<br />
które nie zajmowały wobec rządu jasnego<br />
stanowiska, wyczekując na moment,<br />
w którym będą mogły wyraźnie<br />
się określić. Niektóre partie uczestniczyły<br />
w koalicji rządowej, lecz po upływie<br />
pewnego czasu opuszczały ją, przechodząc<br />
na stronę opozycyjną (tak np.<br />
Polskie Stronnictwo Ludowe w Sejmie<br />
IV kadencji, Liga Polskich Rodzin i Samoobrona<br />
w Sejmie V kadencji).<br />
Badając status prawny oraz funkcjonowanie<br />
opozycji parlamentarnej, nie<br />
można abstrahować od statusu partii<br />
w danej izbie. To właśnie partie polityczne<br />
– nawet jeśli nie są bezpośrednio<br />
przedmiotem regulacji ustawowych<br />
i regulaminów parlamentarnych – stają<br />
się swego rodzaju pomostem w stosunkach<br />
między parlamentem a rządem.<br />
Z tego względu poświęcanie uwagi<br />
funkcji kontrolnej opozycji parlamentarnej<br />
mogłoby się wydawać niepotrzebnym<br />
powielaniem tez i obserwacji<br />
odnoszących się do partii w parlamencie,<br />
których emanacją są kluby parlamentarne.<br />
Łatwo jednak dostrzec, że<br />
bez obecności klubów, a co najmniej<br />
kół opozycyjnych, kontrola parlamentu<br />
(zwłaszcza izby niższej) nad rządem<br />
miałaby charakter formalny, byłaby<br />
wręcz rodzajem uświęconego prawnie<br />
rytuału.<br />
Opozycja parlamentarna na ogół nie<br />
jest ujęta wprost w przepisach regulujących<br />
funkcje i zadania parlamentu.<br />
Pośrednia jedynie instytucjonalizacja<br />
prawna utrudnia wyodrębnienie narzędzi<br />
prawnych i politycznych, które<br />
są swoiste właśnie dla opozycji. Pełna<br />
2<br />
A. Zięba: Parlament Wielkiej Brytanii, Warszawa 1994, Wydawnictwo Sejmowe, s. 17.<br />
3<br />
E. Zwierzchowski: Opozycja parlamentarna [w:] Opozycja parlamentarna, op. cit., s. 10.<br />
Nr 6/listopad-grudzień/<strong>2011</strong> 19
Change language