İnklüziv sinifl ərdə əlilliyi olan uşaqların təhsili

İnklüziv siniflərdə əlilliyi olan uşaqların təhsili 5
Əlilliyin müəyyən edilməsi
Bir çox əlillik qruplarının olmasına və bu qrupların daxilində fərdi fərqliliklərin
mövcud olmasına görə, əlilliyin nə olmasını müəyyənləşdirmək
asan deyil. Buna görə, əlilliyin nə olduğunu müəyyənləşdirmək çətin və mübahisəlidir.
Fiziki əlillyi olan bir çox adam özlərini əlilliyi olan şəxs kimi
müəyyən etmirlər. İşarə (jest) dilini əsas ünsiyyət forması kimi işlədən
bəzi eşitmə əlilliyi olan insanlar özlərini əlilliyi olan şəxs hesab etmirlər,
amma dil azlığı qrupuna aid olan şəxslər (işarə dilindən istifadə edən)
kimi də ayrı-seçkililiyə uğrayırlar. Digərləri “əlil” və ya “fərqli bacarıqlı
insanlar” terminlərini üstün tuturlar.
Əlillik termini tez-tez əlilliyin daha “görünən” formaları ilə əlaqələndirilir.
Bununla belə yadda saxlamaq vacibdir ki, “əlillik” termininin necə istifadə
olunmasına baxmayaraq, uşaqlar əlilliyi olub olmasından asılı olmayaraq
onlar ilk növbədə uşaqdırlar.
Funksionallıq Beynəlxalq Təsnifatı (FBT) “əlilliy”i insanın ətraf mühit və
davranış arasında qarşılıqlı əlaqə və onun üzləşdiyi maneələrin nəticəsi
kimi müəyyən edir.
Buna görə FBT-nın tərifinə əsasən əlil arabalarından asılı olan və əlverişli
sanitariya qovşağı olmadan məktəbə gedənlərin qarşılaşdığları ətraf mühit
maneələrinə görə fiziki əlillikləri var. Buna baxmayaraq, kitablara və digər
Brayl dilində olan materiallara, səyyar müəllimlərdən və oxuduğları məktəbdən
təhsil dəstəyi alan görmə əlilliyi olan uşaqları əlillyi olan uşaq hesab
etmək olmaz, çünki onlar heç bir maneə ilə rastlaşmırlar.
“Qüsur”, “əlillik” və “məhdudiyyət” terminləri və onların necə uyğun istifadəsi
edilməsi haqqında bəzi qarışıqlıq və fikir ayrılığı var (həmçinin müəllimlər
və əlilliyi olan insanları təmsil edən təşkilatlar arasında). Bir çoxları
əlilliyi aşağıda göstərildiyi kimi anlayır 1
1. n.a. (2004) Understanding Disability: Attitude and Behaviour Change for Social Inclusion. Ahmedabad:
UNNATI - Organization for Development Education and Handicap International, p. 4-5.