GIÁO TRÌNH HÓA HỌC CÁC NGUYÊN TỐ KHÔNG CHUYỂN TIẾP VÀ CHUYỂN TIẾP - NGUYỄN HỮU KHÁNH HƯNG, HUỲNH THỊ KIỀU XUÂN

9.3.4. Ứng dụng
1. Fluor Sử dụng để tổng hợp polymer, thủy tinh, làm chất oxi hóa,…
2. Clor Sử dụng để điều chế các dẫn xuất clor, chất tẩy trắng, chất khử trùng,…
3. Brom và iod Sử dụng trong công nghiệp dược, thuốc nhuộm, điện ảnh, phân tích,…
9.4. Các hợp chất của các halogen
9.4.1. Các hydracid HX và các dẫn xuất của chúng
1. Các hydracid của các halogen là HF, HCl, HBr và HI.
a. Tính oxi hóa-khử
1. Trong các hợp chất hydracid và dẫn xuất, X có số oxi hóa 1 nhỏ nhất nên chỉ có tính khử.
2. Khi đi từ trên xuống dưới, tính khử tăng dần.
b. Tính tạo phức
1. Do liên kết trong phức chất là liên kết cộng hóa trị–cho nhận nên độ bền của liên kết phụ
thuộc vào các yếu tố:
a. Mức độ đồng năng của các vân đạo liên kết
b. Thể tích xen phủ của các vân đạo liên kết
c. Mật độ của điện tử tham gia liên kết
2. Khi đi từ trên xuống dưới, các halogenur có:
a. Bán kính tăng dần r
a.Thể tích xen phủ tăng
Xenphủ
c. Mật độ điện tử giảm mạnh Mậtđộ
d. Khả năng tạo phức kém bền dần.
Do đó, fluorur và clorur thường là ligand tạo phức bền, còn bromur và iodur thường
tạo phức kém bền.
Fluorur có bán kính nhỏ nên dễ tạo hợp chất với số phối trí lớn.
9.4.1.1. Các hydracid HX
1. Các dữ liệu quan trọng về các hydracid:
Tính chất HF HCl HBr HI
pK a 3,17 3 7 10
r 1,33 1,81 1,96 2,20
d X X 0,92 1,28 1,41 1,60
E H X kJ/mol 565 431 364 297
T nc 0 C 83 114,2 88 50,8
T s 0 C 19,5 84,9 66,7 35,3
2. Do ion hydro có tác dụng phân cực vô cùng lớn nên liên kết X H có bản chất cộng hóa trị
phân cực tạo điều kiện phóng thích H + . Vì vậy, các hydracid có tính acid.
3. Khi đi từ trên xuống dưới trong phân nhóm:
Độ âm điện giảm chậm hơn so với bán kính tăng nhanh hơn.
Vì vậy, liên kết X–H có độ phân cực giảm chậm hơn so với độ bền giảm nhanh hơn.
108