GIÁO TRÌNH HÓA HỌC CÁC NGUYÊN TỐ KHÔNG CHUYỂN TIẾP VÀ CHUYỂN TIẾP - NGUYỄN HỮU KHÁNH HƯNG, HUỲNH THỊ KIỀU XUÂN

2. Tác dụng phân cực của cation càng mạnh thì đám mây điện tử hóa trị của anion càng bị dịch chuyển
về phía cation khiến cho liên kết có tính ion càng giảm và tính cộng hóa trị càng tăng.
3. Hệ quả là khi tác dụng phân cực của cation càng mạnh thì tính chất của liên kết biến đổi theo chiều:
Ion → Ion–Cộng hóa trị → Cộng hóa trị phân cực
Tác dụng phân cực của cation ↑
4. Tác dụng phân cực của cation càng mạnh khi cation có (1) Điện tích q + hay số oxi hóa (SOXH) càng
cao và (2) Bán kính r + càng nhỏ. Với các cation có cùng số oxi hóa thì xét thêm yếu tố độ âm điện χ
càng lớn.
Ví dụ: TDPC tăng: Na + « Ca 2+ < Mg 2+ « Al 3+ « Si 4+
⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯→
q + – SOXH ↑, r + ↓ (và χ ↑)
5. Hiệu ứng phân cực ngược: Đám mây điện tử của anion đẩy đám mây điện tử của các cation có nhiều
điện tử hóa trị, như Zn 2+ có cấu trúc điện tử d 10 , về phía xa ra.
6. Vì vậy, hạt nhân mang điện tích dương của các cation có nhiều điện tử hóa trị tiến lại gần anion hơn
nên có tác dụng phân cực lên đám mây điện tử của anion mạnh hơn.
7. Hiệu ứng phân cực ngược này còn được gọi là tác dụng phân cực thứ cấp.
8. Hệ quả là cation càng có nhiều điện tử hóa trị sẽ có tác dụng phân cực càng mạnh.
9. Cường độ tác dụng phân cực thứ cấp của các cation theo cấu trúc điện tử như sau:
TDPC tăng:
d 10 » d 1–9 » [trơ]
Ví dụ: Trong chu kỳ 4: Zn 2+ » Fe 2+ » Ca 2+
10. Tóm lại, tác dụng phân cực của cation càng mạnh khi:
a. q + – SOXH ↑ c. d 10 » d 1–9 » [trơ]
b. r + ↓ d. (χ ↑ khi cation có cùng SOXH)
1.8.1.2 Tác dụng phân cực của hợp phần phân cực dương
1. Có thể mở rộng khái niệm tác dụng phân cực cho các hợp phần phân cực dương của các tiểu phân có
liên kết mang bản chất cộng hóa trị phân cực như NH
3
, SO
4
2–
,….
2. Hợp phần phân cực dương là một nguyên tử hay một nhóm nguyên tử tích điện dương như nguyên
2–
tửH(+1)trong phân tử NH , nguyên tử trung tâm S(+6) trong anion SO ,…
3
4
25