GIÁO TRÌNH HÓA HỌC CÁC NGUYÊN TỐ KHÔNG CHUYỂN TIẾP VÀ CHUYỂN TIẾP - NGUYỄN HỮU KHÁNH HƯNG, HUỲNH THỊ KIỀU XUÂN

Na + acid rất yếu
Cl – baz rất yếu
3.1.5. Định nghĩa acid-baz cứng-mềm
1. Theo quan điểm acid-baz cứng-mềm, tất cả các nguyên tử, phân tử hay ion đều được xem là acid hay
baz và được phân loại theo khả năng bị phân cực của chúng.
2. Người ta nhận thấy các acid-baz cứng (có tác dụng bị phân cực yếu) thường kết hợp với nhau. Các
acid-baz mềm (có tác dụng bị phân cực mạnh) thường kết hợp với nhau.
3. Định nghĩa acid-baz cứng mềm chỉ áp dụng phù hợp khi không thể sử dụng một cách hiệu quả các
định nghĩa khác đã nêu ở trên đối với các acid-baz yếu và rất yếu.
Ví dụ: FeCl
3
+ 6NH
4
F ⇌ (NH
4
)
3
[FeF
6
] + 3NH
4
Cl
↓
acid cứng :Fe 3+
Bảng 3.1 Tóm tắt tính chất đặc trưng của các acid-baz cứng mềm
↓
F – : baz cứng
Loại Acid Baz
Tính chất Ví dụ Tính chất Ví dụ
Cứng
Điện tích lớn, bán
kính nhỏ, ít bị phân
cực
H + , Li + , Na + , K + , Be 2+ ,
Mg 2+ , Ca 2+ , Sr 2+ , BF
3
,
Kích thước nhỏ, ít bị
phân cực
H O, NH , OH – , O 2– ,
2 3
2– – 3–
CO , NO3 , PO4 ,
3
Al 3+ , Ga 3+ , In 3+ , Si 4+ ,
Ti 4+ , Zr 4+ , Cr 2+ , Cr 6+ ,
Mn 2+ , Mn 7+ , Fe 3+ ,
2– – –
SO , ClO4 , F ,
4
(Cl – ), CH COO – ,…
3
Co 3+ ,…
Trung gian
Bị phân cực trung
bình
Fe 2+ , Co 2+ , Ni 2+ ,
Cu 2+ , Zn 2+ ,…
Bị phân cực trung
bình
NO
2
–
, SO3
2–
, Br
–
,
N 3– ,…
Mềm
Điện tích nhỏ, bán
Cu + , Ag + , Au + , Cd 2+ ,
kính lớn, dễ bị phân
cực
Hg + , Hg 2+ ,…
Kích thước lớn, dễ
bị phân cực
H – , CN – , SCN – ,
S
2
O
3
2–
, I
–
, …
3.1.6. Tóm lược các định nghĩa acid-baz
1. Các định nghĩa acid-baz khi đi từ Arrhenius, Bronsted, Lewis cho đến Ubanovish có tính khái quát
càng cao và phạm vi áp dụng càng rộng đối với các phản ứng acid-baz. Định nghĩa Ubanovish có
tính khái quát cao nhất và bao trùm toàn bộ tất cả các phản ứng acid-baz.
2. Tuy nhiên, khi tính khái quát càng cao thì tính cụ thể càng thấp, nghĩa là tính định lượng càng thấp.
Bảng 3.2 Tóm tắt đị nh nghĩa và phạm vi sử dụng của acid-baz
Định nghĩa và phạm
vi áp dụng
Acid Ví dụ Baz Ví dụ
36