GIÁO TRÌNH HÓA HỌC CÁC NGUYÊN TỐ KHÔNG CHUYỂN TIẾP VÀ CHUYỂN TIẾP - NGUYỄN HỮU KHÁNH HƯNG, HUỲNH THỊ KIỀU XUÂN

Số oxi hóa của nguyên tử trung tâm < +3 (+1 → +2)
(1) +3; (2) +2 khi [M] ~ d 10
(3) +2 khi r
M2+
rất nhỏ
> +3 (+4 → +8)
Tính acid-baz của oxihydroxid và ví
dụ
Baz
NaOH,
Ca(OH)
2
,…
Lưỡng tính
Al(OH)
3
, Zn(OH)
2
,
Be(OH)
2
,…
Acid H
2
SiO
3
,
H
3
PO
4
,…
b. Các oxihydroxid có nguyên tử trung tâm cùng phân nhóm
1. Xét dãy các oxihydroxid có số O* = 0 của các nguyên tố thuộc phân nhóm chính 2A:
2. Khi đi từ trên xuống dưới trong cùng một phân nhóm, nguyên tử trung tâm của các oxihydroxid cùng
có số oxi hóa +2 nhưng r 2+ tăng và giảm nên tác dụng phân cực của M 2+ giảm dần làm tính ion của
liên kết M–OH tăng dần khiến cho tính baz tăng dần.
Bảng 3.8 Các dữ liệu và tính acid-baz của các oxihydroxid thuộc phân nhóm 2A
Oxihydroxid
Số oxi hóa
M2+
r
M2+
Tính ion của M–OH Tính acid-baz
Be(OH)
2
+2
Baz yếu
Mg(OH) 2 +2
Ca(OH) 2 +2
Giảm dần Tăng dần Tăng dần
Sr(OH) 2 +2
Ba(OH) 2 +2 Baz mạnh
c. Các oxihydroxid có cùng nguyên tử trung tâm với số oxi hóa khác nhau
1. Xét dãy các oxihydroxid Fe(OH) và Fe(OH) của Fe ở số oxi hóa +2 và +3:
2 3
• Fe 2+ có SOXH nhỏ hơn và bán kính lớn hơn Fe 3+ .
• Tác dụng phân cực của Fe 2+ yếu hơn Fe 3+ .
• Tính ion của liên kết M–OH trong Fe(OH) lớn hơn trong Fe(OH) .
2 3
• Fe(OH) có tính baz lớn hơn Fe(OH) .
2 3
• Fe(OH) có tính baz yếu còn Fe(OH) có tính baz rất yếu.
2 3
• Fe(OH) là baz yếu do (1) Fe 2+ có điện tích +2, (2) Cấu trúc điện tử d 6 và (3) Độ âm điện không rất
2
thấp nên Fe 2+ có tác dụng phân cực nhưng không mạnh. Hệ quả là Fe(OH) có tính baz yếu hơn
2
Ca(OH) (với Ca 2+ có cấu hình điện tử của khí trơ) và mạnh hơn Zn(OH) (với Zn 2+ có cấu hình
2 2
điện tử d 10 ) trong cùng chu kỳ 4.
46