GIÁO TRÌNH HÓA HỌC CÁC NGUYÊN TỐ KHÔNG CHUYỂN TIẾP VÀ CHUYỂN TIẾP - NGUYỄN HỮU KHÁNH HƯNG, HUỲNH THỊ KIỀU XUÂN

1.6.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến độ bền của liên kết van der Waals
1. Tương tác định hướng giữ vai trò quyết định đối với các phân tử phân cực và càng mạnh khi phân tử
phân cực càng mạnh.
2. Tương tác khuếch tán giữ vai trò quan trọng đối với mọi phân tử dù có phân cực hay không và khả
năng khuếch tán càng mạnh khi thể tích của phân tử càng lớn.
3. Người ta cũng trình bày yếu tố thể tích của phân tử càng lớn trong tương tác khuếch tán bằng một cách
khác là khối lượng phân tử M càng cao.
4. Cách trình bày này không chính xác và có thể gây sai lầm.
5. Tương tác cảm ứng thường rất yếu.
Bảng 1.9 Các thành phần lực tương tác van der Waals của một số chất
Chất μ, D Tương tác định hướng Tương tác cảm ứng Tương tác khuếch tán
kJ/mol % kJ/mol % kJ/mol %
Ar 0,00 0 0 0 0 8,48 100
CO 0,11 0,00042 0,005 0,0083 0,095 8,73 99,90
HBr 0,79 0,68 2,88 1,00 4,24 21,90 92,88
HCl 1,08 3,3 15,96 0,5 2,42 16,88 81,62
NH
3
1,46 13,29 44,97 1,55 5,25 14,71 49,78
H
2
O 1,86 36,32 76,93 1,92 4,07 8,97 19,00
1.7. Liên kết hydro
1.7.1. Mô hình và điều kiện hình thành liên kết hydro
1. Mô hình liên kết hydro: A δ− ←H δ+ •••B δ−
trong đó: A các nguyên tố có độ âm điện lớn như F, O, N và Cl hay nguyên tử gắn
với nguyên tử có độ âm điện lớn như F C−, NC−,…
3
B
các nguyên tố có độ âm điện lớn như F, O, N và Cl hay các nhóm có liên
kết π như nối đôi, nhân thơm,…
2. Do A có độ âm điện lớn nên kéo điện tử của H về phía mình làm H thiếu điện tử và phân cực dương.
3. H bị phân cực dương sẽ tương tác với nguyên tử B phân cực âm.
4. Tương tác yếu này là một loại liên kết van der Waals đặc biệt được gọi là liên kết hydro và thường
được biểu diễn bằng ký hiệu •••.
5. Liên kết hydro yếu không thể hình thành được chất hóa học nên là liên kết vật lý.
6. Độ dài liên kết hydro lớn hơn liên kết hóa học bình thường như ví dụ trong Bảng 2.10.
21