GIÁO TRÌNH HÓA HỌC CÁC NGUYÊN TỐ KHÔNG CHUYỂN TIẾP VÀ CHUYỂN TIẾP - NGUYỄN HỮU KHÁNH HƯNG, HUỲNH THỊ KIỀU XUÂN

Chương 2.
Phản ứng hóa học
2.1. Khái niệm chung
1. Một cách gần đúng, người ta thừa nhận là trong phản ứng hóa học chỉ có sự biến đổi của các điện tử
hóa trị nằm trên các vân đạo hóa trị của nguyên tử.
2. Tính chất hóa học của một chất chỉ được đánh giá chính xác thông qua khả năng phản ứng của chất
đó với các chất khác.
3. Chỉ có 2 loại phản ứng hóa học cơ bản là:
• Phản ứng acid-baz
• Phản ứng oxi hóa-khử
4. Các phản ứng được đặt tên khác chỉ là các trường hợp riêng của 2 loại phản ứng trên.
Ví dụ: Phản ứng trung hòa: acid + baz → muối + nước
3HCl + Al(OH)
3
↓ → AlCl
3
+ 3H
2
O
Phản ứng thủy phân: muối + nước ⇌ acid + baz
AlCl
3
+ 3H
2
O ⇌ 3HCl + Al(OH)
3
↓
Phản ứng xà phòng hóa: ester + baz → muối + alcol
2.1.1. Phản ứng acid-baz
dầu béo + NaOH → xà phòng + glycerin
1. Trong phản ứng acid-baz, số oxi hóa của các nguyên tử trong chất không bị thay đổi mà chỉ có sự dịch
chuyển của các đôi điện tử, ion hay nhóm chức của các hợp chất.
2. Tùy thuộc vào tính chất đặc trưng của mỗi phản ứng mà người ta phân các phản ứng acid-baz trong
Hóa Vô cơ thành các loại chủ yếu như sau:
• Phản ứng trung hòa
HCl + NaOH → NaCl + H
2
O
• Phản ứng thủy phân
• Phản ứng kết tủa
• Phản ứng trao đổi ion
AlCl
3
+ 3H
2
O ⇌3HCl + Al(OH)
3
↓
BaCl
2
+ Na
2
SO
4 ⇌ BaSO 4 ↓ + 2NaCl
R–H + NaOH⇌ R–Na + H
2
O
• Phản ứng tạo phức Al(OH)
3
↓ + NaOH⇌ Na[Al(OH)
4
]
• Phản ứng phân hủy
2Fe(OH)
3
↓ → Fe
2
O
3
↓ + 3H
2
O↑
2.1.2. Phản ứng oxi hóa-khử
1. Trong phản ứng oxi hóa-khử có sự thay đổi số oxi hóa của các nguyên tử trong chất.
Ví dụ:
2. Tùy thuộc vào vị trí của các nguyên tử bị thay đổi số oxi hóa mà người ta phân loại các phản ứng oxi
hóa-khử:
• Phản ứng oxi hóa-khử thông thường là phản ứng oxi hóa-khử giữa các nguyên tử nằm trong các
chất khác nhau.
30