Euskal Literatura IV

agerpen argiak ere izaten ziran. Oietatik aurrena Urreta'tar Mikel'ek
irakurri zuen, 1918-4-7'an. Itzaldiaren izenburua: Edestiaurrea.
Leize-zuloak. Ederki egiña. Ona zatitxo bat:
«Leize-zuloak, gizonaren bizilekuak izan baño len, pizti ta
abere oyen gerdelekuak ziran; orrengatik beren ezurrak eta
beren eizaren ezurrak asko dira, ta ardura aundiya euki bear
da pizti, abere ta gizonen aztarnak nastutzeaz. Zenbat bider
gizonak eta piztiyak burruka gogorraz beteko zituzten leizagentzak
edo pakeak, utzirik askotan gizonak bere bizitza pizti
goseti baten atzaparretan! Leize-sarbidetan dira sukalde-aztarnak,
su-aztarnak. Zenbat bider gorputza berotzeko egiña izango
zan su ura, ta zenbat bider gau illunetan piztik izututzeko!
Gizonen lan bakarra eiza zan, eta bere bizi-lekuetara etzekarten
eiza osua, puskak baizik. Garun eta ezurren muñak gogoz jaten
zituzten. Olaz arkitzen dira ezur asko ta asko barruko muña
jateko erdibitubak. Malla onetako tresnak eta izkilluak mutur
zorrotz eta arraskatzeko sukarritzak dira, ta lenago sukarriz aizkorak
egiten ziran bezela azkonak egiten dira orain. Ezur bat
edo beste marratzatuba agertu da, baña ezin esan leike ezur
landutuba dala» (Itzaldiak, Donostia, 1920, 1.012 orr.).
Lizardi'k onela Segurako itzaldian (1930-6-25): «Ez det
luzatu nai. Beste bi izlari ditut atzetik, zein baño zein yatorragoak.
Bata, andereñoa. Bestea zalduna. Lenengoari txalo biziak
yo zalzkazute, orain etorri zalzkigun laguntzalle polit maitagarrien
izenean itz-egingo dizutelako. Txalo yo zalozute ere, gure
aurren «andereño», gure aurrei goxo-goxo euskera ta lenengo
yakintza-gaiak erakusten dien irakasle atsegiña dan aldetik. Ori
dezute Muni'tav Iñake, «Arantxa».
«Zaldunak, Urreta'tar Mikel du izena, ta aurkezpen bearrik
ez du. Emen gauden geienak mukizu batzuk giñalarik, yaun
ori bazebilen erririk erri abertzaletasuna zabaltzen. Gipuzko-
Buru-Batzarreko lendakari izana da, ta Euzkadi osoan ezaguna:
itz batean, ni lotsatu ere egiten nalz orrelako yaun bat aurkeztu
bearraz» (Itz-lauz, Donostia, 1934, 156 orr.).
(Ikus Auñamendi, Literatura, III, 412 orr.).
181