Euskal Literatura IV

zirkilluak ongi ezagutzen zituna. Irakur, eredu legez, 1953'an,
«Amerikaratzea euskaldunentzat kaltekorra?» deritzan lanaren
zati bat,
«Berrogei urte —idazten du— baiño geiago ba dira Amerikaratu
giñanetik, eta bizi izan gera bere iru egoko erkalderrietan
(errepubliketan). Europa'ko erri asko, ango besteal menpetuta,
emen berenekiko sailak eduki dituzte eta dauzkate: 1918 baiño
lenago Austria'ko kalsalderri azpian zeudenak: 1945 ondoren,
Errusia'k nagusituak. Judarrak ere, askoz lenagotik, biztanduten
dira Ego-Amerikan eun millaka, aetako lareun milla, gutxi
gora bera, Argentinan, beraen altorrez (La Prensa, 1948'ko
orrillaren 17'gnean). Enda guzicetako gizakiak ederki bete beren
emengo biztanlien bearrak eta balta gogoz lagundu ere beren
atlantikosteko anayai, estualdietan batez ere, egiten dute.
«Esaten dana esaten dala, oso uka-eziña dugu Ameriketan
Europan balño errezago ta geiagotxo irabazten dula irabazi nal
dun edozeñek. Ez, alegia, Eldorado, Jauja, ta abarrik, emen
daudelako, amets-zaleak dasatenez, bal, ordea: Latar-Ameriketan
biztanle gutxi ta lur geyegi ditugu eta galñera laterri onen
zizak (monetak) Europa'ko latar-laterrienak baiño bikoitz edo
irukoitz aldiñekoagoak baldira. Augatik, nalz errien ezbearretatik,
nalz ikastola, galxotegi, eleizbateko iraspenatik sorturiko
diru-larrialdietan arkitzen diranean, onelako europar erriak gureganatzen
dituzte begi ta eskuek.
«Argentina'n dauden euskaldun lagundietako edestian asko
izan dira onelako anaitar arpideak, azken irurogetamar urtietan.
Zoritxarrez, dirua guztirako bear dugu eta benetan pozkarri
edozeiñi izango zalo norengana jo eukitzea laguntza-eske urritasunaren
arestietan. Nola genduke euskaldunak obari oek eta
antzekoak ukan, Amerika'ra askoka etorri ezik? Jakiña; gure
emen egoteatik onura alik andiena ateratzeko, bear izango zalgu
kaltezko ondoreak alegin-alegiñez gugandik urrutiratu eta irabazkin
geiena uztatzea. Beste itzez: aberritik ekarri genuna ar-
84