Euskal Literatura IV

errez beraganatzen zituen. Beste aldetik, katoliku bezela zeatz
eta meatz bete oi zizkigun bere kristau egikizunak: siñiste betez
bait genduan Jainko-zale.
Begoña'ko eliza nagusian ezkondu zan, 1923-2-2'an, Frantziska
Eizagirre'rekin. Ama ta senar-emazte, pozik bizi ziran
Tolosa'n beren seme-alabak azteko lanari ekiñik, jakiña. Garai
ontan, amar urtetan, jan bear zuten ogia irabaztea utzi gabe,
euskaltasunari ere berea ematen salatu zitzaigun. Nolako yoranez
ibilli zitzalgun aurrak batez ere euskaltzaletuten! Itzaldi,
antzerkid, euskal egun, bertsolari, olerki jar amaikatxo joan-etorri
izan zituen! Eta, euskera sakon ikasirik, aren idatzi bearra,
itz-lauz ta bertsoz, gure izkuntza «aundiki-soiñekoz yantzi-bearrezko
leiaketa gorrian».
Eta azkenik, 37 urte bete gabe, Tolosa'n il zan gure Lizardi,
1933-3-12'an, igande arratsaldeko iru t'erdietan, «Otoitz
egin, zerura nadin», esaten zuen pitintxo bat leenago; eta bere
umeal: «Ene kutunoik, agur, on-onak izan», pa goxo ostean,
bedeinkatzen zituela. Berak kanta zuen Egun aundirako bidea
artu zigun gure olerkaririk oberenak.
Eorzketa eguna etzan urria izan, jendez ta elizkizunez. Euskalerriko
aldizkari ta egunerokoak —Bilbao'ko «Euzkadi» ta
«La Gaceta del Norte», Donosti'ko «El Pueblo Vasco» ta «El
Dia» ta Iruña'ko «La Voz de Navarra»— saminki adierazo
zuten Lizardi'ren ilberria; balta onek eginda utzi zigun lana
goretsi ta txalotu ere. «Zeruko Argia»-k onela: «Lizardi, bere
idazld argi, sakon, erne ta euskalzaletasuna gañez zorionaz ezagutu
genun lenengoz. Bere luma legun, zorrotz eta esakorraz
maitagarri egin zitzaigun. Baño Donostian euskeraz eta erderaz
itz-egiten entzun genion batean askoz ere geiago bereganatu
genitun. Ain zuurra zan bere esanetan! Ain apala bere adierazpenetan!
Ain argia bere gogorapenetan! «Euskaltzaleak» beren
izena egun artantxe artzen zuten. Eta oker ez banago, Agirre'tar
Jose Mari jauna beren burutzat. Etzen uts aundia izan! Gertaera
onek urte gutxi ditu, baño andik onuntza «Euskaltzaleak»
285