Euskal Literatura IV

lako! «Ez zan ez ttipi, ez andi, bai bien arteko». Erbiñudebegiak;
urdin antzekoak. Arpegi alal borobilxka. Sudurpeko
arin bat, txuritzen asia. Sendoa, betea, baño ez gizen eta lodia.
Ibillera jantzia, sotilla. Burutik oñetara era bat txukuna,
garbia. Olakoa zan kanpotik. Barrutik? Esan oi da animaren
antzikurra, espillua dala arpegia. Baxurko'nean bai, beintzat.
Zintzoa, oso zintzoa zan. Leiala, txit leiala. Ona, ezin ta obea.
Apaletan apalena. Goxakal eztia. Gizonetan gizon!» (Olerti,
1962, I-II, 85 orr.).
Bidasoa ibalaren ipar aldeko itxas egalean datzan Ondarribi'n
sortu zan 1890-5-29'an, goizeko amaika ta erdietan, Guadalupe'ko
Amaren ondoan, Jalzkibel mendi altzoko baserri baten.
Bere gurasoak: Jose Joakin, mutrikuarra, ta Josepa Antoni,
Mendaro'koa. Aita argiña zuen arren, semeak etzun eder
aitaren ogibidea ta arotzerako zeukan ixuriari jarraituz, «langintza
orri eutsti zion betirako», Irun'en. Nik, 1954'an, nere
bertso ta olerki-xorta osatzeko lan eske joan nintzakionean, bere
aroztegi egokian aurkitu nuen lan eta lan. Gizon mazala ta
bioztia.
Iru bider ezkondu zan. 1913'an lendabizi, Kontxa Auzmendi'rekin;
iru urte barru alargundu zan, oiñordekorik utzitzeka.
Juana Guderrez Etxebeste irundarrarekin ezkondu zan bigarrenez,
onengandik seme bat eukirik; 1932'n il zitzaion emaztea.
1942-2-11 'an ezkondu zan berriz, bere illoba Josefa Zulaika
Basurko'rekin; etzuten seme-alabarik izan.
1936'an, gerrako zurrunbilloan, «nai zuana eta nal etzuana,
aurretik zebillena bezelaxe atzetik bildurti zebillana ere» sareetan
sarturik, Irun'en zilipurdi batzuk egin ostean, Endaia'ra
jo zuen, eta baserriren baten lan egiteko prest, Urruña'n aurkitu
zuen, «biotz oneko jende» artean, nun bizi ta nun lan egin.
1940'ko udaran, Urruña'ri agur egiñik, berriz itzuli zan Irun'en
zeukan bere etxera, ta lantegira. Eguberri egun batez, ots, 1957-
211