Euskal Literatura IV

KOPLA IDAZLE.—Ludiko literatura orokorra begitu ezkeroz,
gaixoti asko dira elertian, idatz-arloan, oso nabarmendu diranak.
Gurean ere ezagutzen ditugu olakoak, eta bat Juan Ezenarro.
Gaztetan asi zan irakurten, euskal neurtitzak irakurten, eta
gero berak asmatuak ondu ta borobiltzen.
Nikolas Altzola'k onela: «Abarketak egiten irabazi eban
eguneroko ogia. Asko irakurtzen zuen, eguneroko lanak beteta
gero. Irakurri ta idatzi batez be euskeraz. 1916-n, 1917-n eta
1918-n olerki pillo bat argitaratu zuan Irungo El Bidasoa astekarian.
Gero be jarraitu zuen idazten, baiña geroago ta gutxiago...
Irungo astekari orretan larogei ta emeretzi lan aurkitu ditut
bereak; sei kendu ezkero, beste larogei ta amairuak denak
dira itz-neurtuz egiñak «T. T.» eta «Txori Txiki» izengoitiakin
ematen zituan, ez bere izenakin. Frantzia ta Arjentina'ko aldizkari
batzutan be agertu dira bere olerki batzuk, batez ere gerra
denporan» (Olerti, 1963, III-IV, 106 orr.).
Aldizkari auetan idatzi zuen batez ere; «Euskal Esnalea»,
«Euskal-Erria», «Hermes», «El Bidasoa», «Gure Herria», ta
abar. «Ez da gauza erreza izango —diosku N. Altzola'k— Ezenarro'ren
lan oscaren berri ematea. Bibliografoek izango dute
lana ortaz». Errez mamitzen zituen bertsoak.
Malte ziruen euskeraren alde egin oi ziran batzar, jal eta
lanak oro. Etzan politikan sartzen. Gurutze latza eraman bear
izan zuela ere, umore ona erakutsi oi zuen aldioro.
(Ikus S. Onaindia, MEOE, 875 orr.; N. Altzola Gerediaga, Olerti,
1963, III-IV, 103 orr., eta Cien Autores vascos, 92 orr.; J. San Martin,
Escritores Euskericos, 69 orr.; Auñamendi, Literatura, III, 260 orr.;
Jon Bilbao, Eusko Bibliographia, III, 311 orr.).
23.—JOSE ELZO AZPIAZU (1894-1916)
Eego aurrenik emen J. Artetxe'ren au: «Euskeraren alde
bere bizi guztiko almenak ondatuta Jaunak aldentzen ditu gugandik
zenbait euzkeltzale. Eta berialaxe badirudi aztutzen di-
216