Euskal Literatura IV

iari zegokion jakiña errotik ikertu ta zabal-erazteko aldizkari
baten primiña zegoela-ta. Ona bildu ziranetatik batzuk: Blazi,
Barbier, Apestegi, C. Dufau, Ithurbide, Kolas, Herelle, Vinson,
Saint-Pierre, Daranatz, Lhande, E. Souberbielle, L. Dassance,
Mayi Elisague, Elizalde, Moulier, Gavel, eta abar. Etxepare'k,
biltzarrerako deia artu zuenean, ezetza eman zien. Zergatik?
Etzitun erriko indarrak banatu nai; bere iritzitan, naikoa
zan «Eskualduna» euskaldunak argitzeko. Ondoren, ala ere,
besteen esana onarturik, bien, ala «Eskualduna»-ren ala «Gure
Herria»-ren laguntzallle suar izan zitzaigun beti.
IRITZIAK.—P. Lafitte'k alzatu izan dizkigu baltik bat Etxepare'ren
idatzi ta lanak; eta gure literatura zelalan beti jarri
izan du gorenengo aulkian: «gure maixua», «gure len-salolaria»
deitzen dio ao betean. Ona bere itzak: «Nahi-eta-ez zelaian hazi
gizonak traka dorpea du mendiz mendi atrebitzen denean. Berdin
gertha dakioke hizkuntzari: sukalde-ezkaratzetan hazia, baditake
josi-aire emaiten duen sal-unetako dirdira lilluragarrien
artean. Bainan Etchepare mirikuaren eskuara segurik, burua
gora badagoke nun nahi; ez dio frantsesari berari deus zorrik
ez soinez, ez soinuz: jaun emalten du; usalan baino jaunago
menturaz; ez ordean behin ere jaunegi, aberastu-berri ergelaren
pare».
Garbizale? Gerra ostean, mendiz onunzko liburuak irakurtzen
asi zitzalgun, eta leendik ere begiko zituen itz berri batzuk
poliki sartzen dakusagu, «eskuara hetaz hazi» nairik. Lalitte'k
onan: «Orduan garbizale edo puriste baten fama bildu zuen,
Bizkitartean, han-hemenka urrunchko joanik ere hitz-berriketa,
uste dugu ez duela banabertze gure mintzaire chaharra
achaletik ere histu. Errana dugu lehenago ere, eskualdun izkiriatzalleen
nausitzat baginaukala».
(Ikus P. Lafitte, Gure Herria, 1932, XII, 259 orr., ta Buruxkak,
bigarren agerralciiaren aintzin-solasa; J. Elizalde, Gure Herria, 1955,
XXVII, 279 orr.; Oxobi, Gure Herria, 1935, XV, 1 orr.; G. Lacombe,
393