2819 NSDO NL Cover - Commissie voor de milieueffectrapportage

Een kleine zeventig koeien kuieren tevreden in de zon over de Lekdijk nabij Hagesteijn. Vele
meters lager aan hun linkerzijde ligt de uitgestrekte weide van de uiterwaarden van de Lek waar
ze deze dag weer naar hartelust kunnen grazen. In hun midden fietst de boer. Enkele passerende
wandelaars genieten zichtbaar van deze agrarische verrassing die overduidelijk niet vermeld
stond in de brochure. Ze lopen het Dievepad in de Vijfheerenlanden, een route van 25 kilometer.
Het is een van de twee wandelroutes van Den Hâneker, een vereniging voor agrarisch
natuur- en landschapsbeheer in de Alblasserwaard. De boer op de fiets, Max van Tilburg, is een
van de initiatiefnemers van deze vereniging vernoemd naar de mannetjesgrutto.
In het programma van de wandelaars staat dat ze rond theetijd van harte welkom zijn op het ecologisch
melkveebedrijf van Van Tilburg om meer te weten te komen over particulier en agrarisch
natuurbeheer. Het is nog geen middag, maar wanneer Van Tilburg zijn koeien heeft afgezet,
staat hij ze graag te woord. De wandelaars vervolgen even later hun route over zijn land. Van
Tilburg: “Je hebt boeren die daar niets van moeten hebben, maar ik vind dat je produceert voor
de burger, dan mogen ze ook komen kijken. Dan kunnen de mensen zien hoe het er hier bij ligt.”
Hij boert ecologisch sinds 1990, een jaar nadat hij met enkele andere boeren uit de lokale werkgroep
Duurzame Ontwikkeling en Ontwikkelingssamenwerking een historisch bezoek had
gebracht aan een groep boeren in Colombia, nabij Kali. “Ik zag toen voor het eerst aan den lijve
wat het effect was van de wijze waarop wij hier aan het produceren waren. Nederlandse zuivel
pronkte in de winkels. Een van die boeren kwam op me af en zei met zo’n priemende blik: ‘Jullie
goedkope melk nekt ons. Die melk komt voor een kwartje binnen, daar kunnen wij niet tegenop.’
Onze melk wordt met exportrestituties op de wereldmarkt gezet. Ik zag toen de mensen die
aan het kortste eind trokken, ik heb ze recht in de ogen gekeken. Dat geeft geen goed gevoel,
ik kreeg een bepaalde schaamte over mij.”
Het contact met de Colmbianen was in de loop van de jaren tachtig tot stand gekomen via enkele
jonge academici uit Leiden en Wageningen die meer wilden weten van de werkgroep waar
Van Tilburg en nog 14 boeren uit de omgeving zich in verenigd hadden. De academici, rurale
sociologen en antropologen stelden in navolging van de calvinistische filosoof Van Peursen uit
Leiden dat er in de ontwikkelingssamenwerking te veel met geld werd gesmeten. Echte veranderingen
in de verhoudingen zouden lokaal moeten worden opgezet, was hun betoog. De boeren
waren hun proeftuin.
“We zetten ons af tegen de overschottencultuur binnen de Europese gemeenschap”, vertelt Van
Tilburg aan de keukentafel terwijl hij nog een glas van de eigengemaakte appelsap inschenkt.
“Met dank aan Sicco Mansholt.”
Het systeem werkt niet, aldus Van Tilburg, omdat we met subsidie produceerden. Alles was
gericht op productie. “Als je daar over sprak op boerenvergaderingen werd je natuurlijk gekleineerd:
‘Waar heb je het over!’. Ze wilden niets weten van de effecten van dit systeem op boeren
genenbank’
DE PRAKTIJK VAN ALLEDAG 113