2819 NSDO NL Cover - Commissie voor de milieueffectrapportage

“We doen te weinig met water. We waarderen het te weinig en we hebben de waarden die we
aan water toekennen niet goed in kaart gebracht. Dat is precies wat we nu wel doen in het programma
‘Waarden van water’ van het NIDO (Nationaal Initiatief Duurzame Ontwikkeling).”
Henno van Dokkum koos binnen de studie milieuhygiëne aan de Landbouwuniversiteit in
Wageningen eigenlijk alleen maar de afstudeerrichting waterbeheer omdat hij dan tijdens practica
naar buiten mocht om gewapend met een schepnetje in het water beestjes te vangen. Hij
was een verwoed visser in de wateren bij Elburg, waar hij menige brasem aan de haak sloeg.
Tijdens de studie schoot het vissen er bij in, zodat de uitjes met het schepnet een aardig alternatief
vormden. Inmiddels is hij al vele jaren coördinator wateronderzoek binnen TNO-MEP in
Den Helder. Met enkele collega’s schreef hij zich in voor de eerste zogeheten Sprong-prijs van
het NIDO met een voorstel om te komen tot duurzaam stedelijk waterbeheer. Het NIDO,
gevestigd in Leeuwarden en betaald uit aardgasbaten (ICES-KIS gelden), ondersteunt gedurende
twee à drie jaar initiatieven die een trendbreuk kunnen betekenen in de wijze waarop
Nederlanders denken en werken. Zo lopen er momenteel programma’s als ‘Duurzame stedelijke
vernieuwing’, ‘Marktkansen voor duurzame producten’ en ‘Van financieel naar duurzaam rendement’.
Met de overwinning verdienden de onderzoekers een budget van 450.000 euro waarmee
Van Dokkum als gedetacheerd programmamanager aan de slag is gegaan.
“Kijk bijvoorbeeld hoe we omgaan met het oppervlaktewater. We gebruiken het om regenwater
snel af te voeren, we voeren het af om de grondwaterstand op peil te houden en de kruipruimtes
droog, we gebruiken het als een soort berging voor afvalstoffen doordat we de riooloverstort
op het oppervlaktewater laten uitkomen. Maar de recreatieve waarde gebruiken we niet. Kijk
maar eens rond in woonwijken uit de jaren zeventig. Dan ligt het water vaak verscholen tussen
groenstroken zodat je er amper bij kunt komen. Deze waarde is niet bepaald en wordt niet echt
meegenomen in de besluitvorming. Het gevolg is dat je het ook niet kunt afwegen tegen alternatieven.
Nu wordt vaak gedacht: we laten de riooloverstort op het oppervlaktewater uitkomen,
dat maakt het rioolstelsel goedkoper. Maar als je daar tegenover stelt dat de belevingswaarde
achteruit gaat, bijvoorbeeld doordat de prijzen van de huizen aan het water dalen, dan kun je
een serieuze afweging maken.”
Voor het afvalwater geldt volgens hem eenzelfde verhaal. Het afvalwater wordt gezien als water
dat gezuiverd moet worden, maar als het iets geconcentreerder zou zijn, iets minder verontreinigd
met metalen dan zitten er in het afwaterwater veel voedingsstoffen die goed kunnen worden
gebruikt als meststoffen om biomassa op te kweken. De restwarmte zou eveneens kunnen
worden gebruikt. “Willen we afvalwater op die wijze benutten dan moeten we het niet zoals nu
gebeurt gaan verdunnen met regenwater. Dat is heel schoon water, in grote hoeveelheden
voorradig, maar we sluizen het nu via de regengoot rechtstreeks het rioolstelsel in. Dat kun je
moeilijk optimaal benutten noemen van de waarde van water.”
In het kader van het NIDO-programma zette Van Dokkum twee projecten op. In Leeuwarden
inventariseert hij deze zomer samen met burgers en diverse organisaties alle verschillende
waarden van water. “Dat moet leiden tot een transparante systematiek van de keuzes waar
beleidsmakers voor staan bij het opmaken van een waterplan. Leeuwarden loopt hierin voorop.
DE PRAKTIJK VAN ALLEDAG 43