ТӨРИЙН АЛБАНЫ ШИНЭТГЭЛ 2022

Сүрэгт эзэн суух эрхийг цуст тулаанаар олж авсан “хаан” өмнөх эзний нялх үр
зулзагыг толгой дараалан устгасны дараа өөрийн үр удмаа үлдээж шинэ сүрэг
бүрдүүлдэг. Сонгууль болгоны дараа ялсан нам, улс төрчид, бүлэглэл фракцын
нөлөө шахалт оролцоотой мэргэшсэн, мэргэшиж байгаа албан хаагчдыг ажлаас
халж, чөлөөлдөг, шударга байх гэсэн эрмэлзлэлтэй нэгнийг зайлуулдаг үзэгдэл
хэвийн үзэгдэл болсон. Тэдний оронд нь нам фракц, нутаг танилын харьяалал,
сонгуулийн ажилд оролцсон, дэмжлэг үзүүлсэн төрийн ажлыг мөнгө олох, эрх
мэдэлд хүрэх арга хэрэгсэл гэж хардаг эрх мэдэлтний танил, найз, ах дүү,
хамааралтай “шимэгч” нар ажилтай болдог жишиг тогтсон байна. Тэд эзэнд л
захирагддаг. Үндсэндээ ийм дүрмээр төрийн албаны томилгоог баярын бичиг,
сайшаалын үнэмлэх мэт болгосон. Төрийн алба “хууль ямар хамаатай юм бэ” гэх
үзэлтэй эрх мэдэл, мөнгө хөрөнгөндөө сагасан нөлөө бүхий хэдхэн хүний өмч
тэдний хамаарал бүхий хүүхдүүдийн “өдөр өнжүүлэх” болтлоо уналтад оржээ.
Төрд ажиллаж байгаагүй, төрийн ажлын дадлага туршлагагүй, чадваргүйн дээр
“төрийн төлөө” гэх сэтгэлгүй ажил албаа өөр зорилгод ашиглах сонирхолтой
хүмүүсээр дүүрсэн Монгол Улсын төрийн алба төрлийн алба болж дампуурсан
байна.
Хууль зөрчихийг ердийн үзэгдэл мэт үзэх хандлага тогтсоны хор
уршиг нь юу байв.
Эрх мэдэл, албан тушаалын ноёрхлын төлөө улайрагчид, эзний санаа
зорилгыг дуулгавартай гүйцэлдүүлэгч төрийн албан хаагч нэртэй “цүнх баригч
шимэгчдийн” “буян”-аар улс орон бүхэлдээ уруудан доройтон төрийн албаны
томилгоо үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөх хэмжээний асуудал болтлоо
хурцдаж, ҮАБЗ-дээр яригдсан. Нөгөөтэйгүүр иргэд олон нийтийн шударга ёсны
хүсэмжлэл дээд цэгтээ тулж бидний мөрдөж буй хууль батлагдах угтвар нөхцөл
болсон. Дампууралд голлох хувь нэмэр оруулж, төрийн албаны нэр хүндийн
уналтад хурдасгуур болсон хүмүүс бол хуульд биш эзэнд захирагддаг төрийн
албан хаагчид байна.
Төрийн албанд хууль бусаар шургалсан хүмүүс л албан тушаалд
томилогдмогц өөрийгөө “хаан” боллоо гэж ойлгож эрх мэдлээ хэтрүүлж, хууль
зөрчиж дураар авирладаг. Төрийн ажлыг хийх мэдлэггүй чадваргүйн зовлонгоос
гадна эзнийхээ үгнээс зөрөх боломжгүйн зовлонгоос болж төрийн алба чадамжгүй
болсон байна. Эдгээр хүмүүсээс хууль ёсонд нийцсэн шийдвэр, хууль ёсонд
нийцсэн үйлдэл хүлээх хэрэггүй.
Ийм төрийн албан хаагчдын “буян”-аар иргэдийн эрүүл аюулгүй орчин
амьдрах эрх зөрчигдөж эдийн засгийн, хүнсний, аюулгүй байдал алдагдсан. Хөрс,
ус, агаар, байгаль орчны бохирдол... хот төлөвлөлт, газар олголт гээд олон
зүйлийг энд ярьж болно. Төрийн албыг мөнгөөр зарах тухай яриа..., төрийн яамны
удирдах албан тушаалтнууд архидан согтуурч нэгнийхээ амийг бүрэлгэсэн
жигшүүрт хэрэг, мэргэжлийн хяналтын байцаагч, гаалийн байцаагч нь хахуулийн
мөнгөө оймс, малгайнаасаа савируулсан хэрэг..., шүүгчид нь бөөнөөрөө авлига
30