ТӨРИЙН АЛБАНЫ ШИНЭТГЭЛ 2022

зүтгэл гаргаж чадвал шинэтгэл эрчимжиж, бүхний хүсэн хүлээсэн шударга төрийн
албыг цогцлоож чадна. Монголчууд дэлхийн өнцөг булан бүрт хуулийг чанд
мөрдөөд хатуу шаардлага дор амьдарч чадаад байгаа. Тэгэхээр бидэнд ч хууль
мөрдөх ажиллаж амьдрах чадвар байна. Форд машиныг үндэслэгч Хэнри Фордын
“Эзнийг эзгүйд ажлаа хийж байгаа ажилтан бол хамгийн сайн хамтрагч” гэж
хэлсэн үг зорилгоо ойлгосон, зарчмаа баримталдаг ажилдаа сэтгэлээсээ ханддаг
шахаж шаардуулахгүй албан үүргээ гүйцэтгэж чаддаг ажилтан хичнээн чухлыг
онцолжээ.
Төрийн албан хаагч хүн үйл ажиллагаандаа хууль мөрддөг байхыг,
шударга, ёс зүйтэй байхыг, мэргэшсэн байхыг, улс төрөөс ангид байхыг, ард
түмэнд үйлчилдэг байхыг, ашиг сонирхлоос ангид байх зэрэг олон зарчмыг
хуульчилж эрх үүргийг тодорхой томьёолсон. Хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1.-д
заасан “Монгол Улсын үндсэн хууль бусад хуулийг чанд баримталж, үндэсний
язгуур ашиг сонирхолд захирагдан, ард түмэнд үйлчилж, төрд чин үнэнч зүтгэхэд
төрийн албаны эрхэм зорилго оршино” хэмээн заасан.
Хуулийн энэ зорилгод хүрэхийн тулд төрийн эрх ашгийг хувийнхаа эрх
ашгаас дээгүүрт эрэмбэлж шуналаа тэвчиж чадах, гаднын аль нэг улс орон, хэн
нэгэн иргэний эрх ашгийг биш зөвхөн хуульд захирагдаж ажиллах “зөв” шударга
хүмүүсийг сонгон шалгаруулж төрийн албаны тохирох чадах ажилд нь томилох
бодлого баримталж байна. Ингэж чадвал иргэддээ хүлээн зөвшөөрөгдсөн,
шударга төрийн албатай болох юм гэдгийг улс орны сүүлийн 30-аад жилийн
амьдралаас харагдаж байгаа. Хүлэг болгон хурдалдаггүй. Төрмөл хурдны
шинжийг нь таньж уяа сойлгыг нь тааруулсан уяачийн эрдэм, унаач хүүхдийн
чадвар, авхаалж самбаатай нийлж байж амжилтад хүрдгийг бид мэднэ.
Монголчууд эцэг мал тавихдаа хүртэл зан ааш, удам судар ашиг шимийг нь
дэнсэлж шийддэг ард түмэн. Доторх зүйл нь савныхаа үнэ цэнийг тодорхойлдог
дорнын мэргэдийн сургаал бий. Саванд эрдэнэ хийвэл эрдэнэтэй сав болно, харин
хог хийвэл хогийн сав болно. Миний хэлэх гээд байгаа санаа бол төрийн албыг зөв
шударга хүмүүсээр бүрдүүлбэл, төрийн алба эрдэнэтэй сав болно. Төрийн алба
бол багаараа хийдэг ажил. Энд би ажиллах хүний нөөцийн асуудал ямар чухал
болохыг сануулах гэсэн юм. Сайн нэр ч муу нэр ч багийн үнэлгээ болно.
Шинэтгэл эргэлт буцалтгүй хэрэгжинэ.
Хүн төрөлхтөн отог овгийн зохион байгуулалтаас суурин амьдралд шилжсэн
цагаас үүссэн аливаа асуудлыг шийдэх нийтээр дагаж мөрдөх шийдэл хайж
явсаар өнөөгийн хууль гээч юмыг бий болсон. Хуулийг хүн зохиодоггүй харин
хүний нийгмийн харилцаа, амьдрал хууль гарах нөхцөлийг бүрдүүлдэг. Хууль
хатуу чанга байхаасаа илүү, хариуцлага зайлшгүй байх “алтан” зарчимтай.
Хуулийг дагаж мөрдөх гэж баталдаг болохоос биш зөрчих гэж баталдаггүй. Манай
нэрт хуульч Бяраагийн Чимэд агсны “Хууль бол хориг юм. Аливаа хуулийг доодсыг
энэрэн хамгаалах, дээдсийн эрхийг эрхэмлэн хязгаарлахын тулд гаргадаг.
Хуулийг албан тушаалтны төлөө хийдэггүй харин албаны эрх мэдлийг
32