ТӨРИЙН АЛБАНЫ ШИНЭТГЭЛ 2022

Цахим засаглалыг хөгжүүлэх үндсэн зорилго нь төрийн үйлчилгээг иргэдэд
хурдан шуурхай хүргэж, тухайн улсын өнцөг булан бүрд боловсронгуй, үр өгөөжтэй,
хүртээмжтэй, ил тод байдлыг хангаж, төрийн үйл ажиллагаанд иргэдийн оролцох
бололцоог бүрдүүлэх арга хэрэгсэл гэж үздэг. Цахим засаглалын үйл явцад цахим
иргэн (e-citizen), цахим удирдлага (e-administration), цахим нийгэм (digital-society)-
ийн талаарх ойлголт хандлага төлөвшдөг. Төрийн үйл ажиллагааг юуг хэрхэн
хэзээ яаж гэсэн логик дараалал бүхий бодлогын үе шатны агуулгаар нэгтгэн авч
үзвэл цахим шилжилт, цахимжилтын үйл явц нь маш олон үйл ажиллагааг үр
дүнтэй, үр өгөөжтэй гүйцэтгэх арга хэрэгсэл гэж ойлгож болно.
Судлаач Bernd W.Writz, Robert Piehler нар цахим засаглалын үндсэн дөрвөн
хэлбэрийг тодорхойлсон байна. Үүнд:
1. Засгийн газар - төрийн байгууллагын харилцаа (Government to Government),
2. Засгийн газар - бизнесийн байгууллагын харилцаа (Government to Business),
3. Засгийн газар - төрийн бус байгууллагын харилцаа (Government to Non
political organization),
4. Засгийн газар - иргэний харилцаа (Government to Citizen) зэрэг нь багтааж
тодорхойлсон байна.
Түүнчлэн Жайдип Прабху “Цахим засаг” (2021) номдоо төрийн үйл
ажиллагааны үндсэн зорилго нь иргэдийн хэрэгцээг, төсвийн мөнгөний хамгийн
сайн, зөв ашиглах үүрэг хүлээдэг бөгөөд энэхүү үүргээ хэрэгжүүлэхдээ хууль эрх
зүйн зохицуулалтын хүрээнд логик хүрээний аргыг ашиглахыг илүүд үзэж байна.
Энэхүү арга нь аудитаар баталгаажиж оновчтой байдлыг бий болгоход чиглэсэн
процессуудад хуваагдан төлөвлөгөөнд тусгагдан хэрэгждэг. Эдгээр нь төрийн
албанд инновацын соёлыг, цахим технологийг нэвтрүүлснээр илүү үр дүнд хүрнэ
гэх санааг илэрхийлсэн. Энэтхэгийн цахим шилжилтийн үйл явц, туршлагад
суурилан бүтээгдсэн бүтээл болсон. Уг туршлага сургамжаас харахад Александр
Габуевын тодорхойлсончлон “Төр шүтээн биш, үйлчилгээ байх ёстой” бөгөөд
төрийн захиргааны хяналт, үйл ажиллагааны тэнцвэртэй байдал нь ил тод, тэгш
байдлыг хангахын зэрэгцээ илүү “сайн”, илүү “үр дүнтэй” байхын төлөөх тэмцэл
гэж хэлж болох юм гэсэн санааг тусгасан байдаг.
Жишээлбэл, БНСУ-ын “Цахим Сарам” системийг төрийн албаны хүний
нөөцийн бодлого, стандарт, төрийн албан хаагчийн томилгооны шийдвэр, цалин
хөлс, гүйцэтгэлийн үнэлгээ, сургалт хөгжлийн үйл ажиллагааг хамруулсан дэд
системүүдийн хүрээнд хөгжүүлж байна. Хүний нөөцийн стандарт удирдлагыг
хэрэгжүүлэх болон төрийн албаны хүний нөөцийн бодлогыг дэмжих системийг
агуулдаг ба 2000 оноос хойш хөгжүүлж байгаа систем байна. Уг системийг
хөгжүүлэх суурь нь процессын шинжилгээ байсан бөгөөд чиг үүргийн давхардал
бий эсэхийг тодорхойлохын зэрэгцээ төрийн албаны хүний нөөцийн эрх зүйн
тогтолцоог шинэчлэн өөрчлөх үйл ажиллагааг хамт эхлүүлсэн байдаг байна.
Энэхүү систем нь нийт 24 төрлийн үйлчилгээг хамруулсан модулиудтайгаар
хөгжүүлэгдсэн бөгөөд БНСУ дахь бусад системүүдтэй ч холбогдон ажиллаж байна.
Тухайлбал, Оршин суугчдын бүртгэлийн систем, Хүний нөөцийн хөгжлийн
Үндэсний институт, Солонгосын Санхүүгийн харилцаа, холбоо, клирингийн
44