islam%20akaidi

105
İSLAM AKAİDİ
veya çeşitli yardımları) da vermezler (Bkz. 107/Maun, 4-7). Maun suresinin
ifadesine göre bu gibi riya, Din'i yalanlamakla eşittir; münafıklık ve çirkin bir
davranıştır. Riya, olduğundan farklı şekilde iyi görünerek insanların kalbinde
hak etmediği bir yer almak isteğidir. Böylesine bir davranış karakter
bozukluğudur, bir kalp hastalığı ve alçak bir ikiyüzlülüktür. (Hüseyin K. Ece,
a.g.e. s. 541-543 )
Riyanın Dereceleri: imam Gazali, riyanın dört derecesini saymaktadır:
1- En ağır riya çeşidi; hiç bir sevap beklentisi olmadan gösteriş için ibadet
etmek. Abdestsiz olduğu halde insanların yanında namaz kılmak gibi. Bu, açık
bir şirktir.
2- Biraz Allah rızası için niyet olsa da, ibadeti gösteriş için yapmak. Tek
başına olsa yapmayacağı o ibadeti başkalarının görmesi için yapmak. Bu
davranış, gizli şirktir
3- Gösteriş ve sevap niyeti eşit olan davranışta bulunmak. Bu şekilde
amel işleyenin ameli boşa gider.
4- ibadetini, insanların duymasından sonra daha da artırmaktır. Böyle
birisi, insanlar duymasa da ibadetini yapar. Ancak riya kokusu olduğu için bu
şekilde davranmak hatadır.
Peygamberimiz (s.a.s.) riyayı, gizli şirk olarak tanıtmaktadır: "Muhakkak ki
sizin için en çok korktuğum şey, küçük şirk, yani riyadır." (Tirmizi, Hudud 24,
hadis no: 1457,4/58)
Cafer Sadık (r.a.) da şöyle diyor: "Riyanın her türlüsü şirktir. Şüphesiz ki
insanlar için amel eden kimsenin sevabı insanların üzerinedir (karşılığını
onlardan beklesin); Allah (c.c.) için amel eden kimsenin sevabı ise Allah
üzerinedir." (İ. Humeyni, Kırk Hadis Şerhi, 1/53) Kur'an, Allah'a ve ahiret
gününe inanmayıp insanlara karşı gösteriş olsun diye mallarını infak edenleri
kınar ve onların yaptıklarının geçersiz olduğunu belirtir (2/Bakara, 264; 4/Nisa,
38). Buna karşın gerçek mü 'min olanlar, mallarını yalnızca Allah rızası için
infak ederler (2/Bakara, 272).
Bir çok hadis-i şerifte riyanın çirkinliği ve riyakarların kazandıkları kötü
sonuçlar açıklanmaktadır. Gösteriş için Kur'an okuyanlar, insanlar kendisine
alim desinler diye ilim öğrenenler, dinini alet ederek dünya çıkarı sağlamaya
çalışan istismarcılar, insanlara ma'ru'fu (iyiliği) emredip kendileri yapmayanlar
ve benzerleri şiddetle tenkit edilmektedir. Rasulüllah (s.a.s.) şöyle buyurur:
"Allah Teala buyuruyor ki: 'Ben şirk koşulan her şeyden müstağniyim (onlara