Jacek Kajtoch.

twierdzenie, że do sojuszu z Centrum przystępował z zamiarem
wykorzystania go dla umocnienia polskości, choć wiersz o Górze
Chełmskiej poświadcza dojrzałość patriotyzmu poety. Niemniej
znajdzie uzasadnienie przypuszczenie, że w miarę upływu czasu
z dwóch składników ideologii polskiego odłamu Centrum, obrony
wiary i polskich praw narodowych — coraz bliższa była mu walka
o ugruntowanie polskości.
Oto przesłanka pierwsza.
Pod koniec 1889 roku odwiedził Bytom Stanisław Bełza, znany
podówczas literat, przygotowujący książkę o Śląsku. Rozmowę,
jaką przeprowadził z Bonczykiem, zrelacjonował potem w tomie
reportaży „Na Szląsku polskim". Wywiadu tego nie przedrukowano
dotąd nigdzie w całości. Szkoda, ponieważ rozmawiano między
innymi na temat postawy górnośląskiego duchowieństwa katolickiego
wobec nasilenia kampanii germanizatorskiej. Nie od
rzeczy zatem będzie zreferować przebieg spotkania, przytaczając
obszerniejsze fragmenty:
^
„— Ksiądz Bontzek w domu
— Właśnie, panoczku, jest na obiedzie, ale za chwilę zejdzie do
kancelarii — odrzekła [stara kobieta] przeciągając ostatnią
sylabę. — Ale oto fararz idą — zawołała podbiegając ku
mnie, gdym jej oświadczył, że za chwilę przyjdę.
Ksiądz Bontzek jest człowiekiem około sześćdziesięcioletnim.
Wysoki, szczupły, o ruchliwych rysach twarzy, jest on
obrazem tych księży, dzieci ludu, jakich spotyka się na całym
Górnym Szląsku i na stoku galicyjskich Karpat. Rozpocząłem
z nim rozmowę od oświadczenia mu, że bawiąc
w Bytomiu, uważałem sobie za obowiązek zabrać znajomość
z człowiekiem, którego nazwisko dostąpiło wielkiego zaszczytu,
powiedziałem, że w swoim czasie pisał o jego „Kościele
miechowskim" Kraszewski. To go widocznie bardzo ucieszyło.
— Czy podobna — zawołał, szybko chodząc ze spuszczonymi
oczyma po pokoju. — A ja o tym nic nie wiedziałem.
Proszę przesłać mi numer tej gazety, gdzie Kraszewski
o mnie wspominał.
Rozmowa przeszła na jego pisarską działalność.
— Gdyby więcej zachęty — odezwał się po uważnym wy-