Jacek Kajtoch.
Jacek Kajtoch.
Jacek Kajtoch.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ny nowej sytuacji Śląska i nowych obowiązków społecznych działaczy<br />
katolickich. Te sprawy stały się trzonem nowego poematu.<br />
Na akcję „Góry Chełmskiej" składają się dwa wątki: odpust<br />
na Podwyższenie św. Krzyża (14 i 15 września) i rozwiązanie<br />
klasztoru oraz dzieje życia ostatniego z Gaszynów. Wątek pierwszy,<br />
w intencjach autora ważniejszy, został przedstawiony na<br />
szerokim tle politycznym Kulturkampfu. Wątek drugi, eksponując<br />
treści romansowe, nawiązywał do wczesnej twórczości autora<br />
i atmosfery literatury romantycznej, czerpiąc z niej popularne<br />
motywy grozy i sensacji.<br />
Autor równolegle rozwijał oba wątki; w każdej pieśni rzucał<br />
kilka szczegółów, które z wolna odsłaniały tajemnicę życia pustelnika<br />
Aleksego, w czwartej zapoznał z pierwszą wersją przygód<br />
Damiana Gaszyny (wyznania poetyckie), w szóstej z kolei<br />
przedstawił spowiedź pustelnika (w dużym stopniu zależną pod<br />
względem frazeologicznym i kompozycyjnym od spowiedzi Jacka<br />
Soplicy w „Panu Tadeuszu"), ostatecznie wyjaśniającą niedomówienia.<br />
Wprowadzenie do poematu opowieści o romantycznych<br />
przygodach brata Aleksego zostało uzasadnione opowiedzianą<br />
w poemacie legendą, która przepowiadała rozwiązanie konwentu<br />
w dniu śmierci ostatniego z Gaszynów.<br />
Bliższe przyjrzenie się romansowemu wątkowi poematu ujawnia<br />
jego konwencjonalny, literacki charakter.<br />
Hrabia Protazy Gaszyna, ojciec Damiana, uwiódł córkę bliżej<br />
nie znanej chłopki, która mszcząc się, porwała młodą hrabiankę<br />
Annę. Kiedy mała umarła, matka uwiedzionej pochowała ją koło<br />
klasztoru, nie zarzuciła jednak zemsty, przebrała swoją wychowanicę<br />
w ubranie zmarłej i oddała cygance, aby po odnalezieniu<br />
rzekomej córki, hrabiostwo wychowywali nie swoje dziecko. Po<br />
kilku latach młody Damian Gaszyna, brat uprowadzonej, wyruszył<br />
na poszukiwanie Anny. Na Ukrainie, w dworku starych Podstolich,<br />
spotkał piękną dziewczynę i od razu na zabój się w niej<br />
zakochał. Uzyskał wzajemność i byłoby doszło do ślubu, gdyby<br />
nie medalion na szyi narzeczonej, który świadczył, że Anna jest<br />
ową poszukiwaną siostrą. Damian nie miał na tyle sił, aby zawieźć<br />
Annę do rodziców. Powrócił na Śląsk sam, całkowicie złamany<br />
rozpaczą. Tutaj nastąpił niespodziewany zwrot w dziejach<br />
kochanków. Podczas jednej z samotnych wędrówek po lesie Da-
Change language