Jacek Kajtoch.

literackie. Nie oznacza to- jednak, że wszystkie musiały powstać
w latach studenckich, może niektóre z nich rzucił na papier już
bardziej zaawansowany twórca, ale nie ma podstaw, aby stwierdzać
to autorytatywnie. „Tłumaczeniami z niemieckiego" dotąd
nie zajmowano się dłużej-traktowano je jako marginalia działalności
literackiej Bonczyka. Krytyka podkreślała tylko, że największą
ich zaletą jest dosyć zgrabne naśladownictwo rytmiki
oryginału. Nie ma uzasadnienia rewizja tego poglądu: „Tłumaczeniom"
brakuje większej wartości .-literackiej. Ale odegrały one
ponad wątpliwość dużą-rolę w kształtowaniu się osobowości twórczej
poety. Dzisiaj są dokumentem atmosfery artystycznej i intelektualnej,
w jakiej rozwijał się*na uniwersytecie ówczesny
członek Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego.
Najwcześniej Bonczyk zaczął tłumaczyć Fryderyka Schillera.
Autor „Zbójców" zajmuje w „Tłumaczeniach z niemieckiego"
najwięcej miejsca (9 pozycji na ogólną liczbę 16). Jednakże Bonczykowi
nie udało się ani w części oddać wspaniałego języka,, porywającej
rytmiki i patosu oryginału. Przerastało to jego możliwości
poetyckie i translatorskie. Całą uwagę skupił na wiernym
oddaniu treści. Okazuje się, że „najbardziej interesowały go ballady,
szczególnie ten ich rodzaj, który w historii, literatury niemieckiej
nosi nazwę „ballady. idei". Schiller wprowadził do tego
gatunku nowy typ ludzki: bohatera, człowieka walczącego. Np.'
w. wkładce lirycznej do tragedii „Zbójcy" „Hektor rozstawa się
z Andromachą" (jak w innych wypadkach, tak i tutaj powołujemy
się na ten utwór z tej racji, że przełożył go właśnie Bonczyk)
Schiller zaprezentował pewien model patriotyzmu, bohatera
rozróżniającego hierarchię uczuć i obowiązków, poświęcającego
szczęście rodziny dla obrony" szczęścia narodu. Podobną problematykę
mają dwie głośne ballady „Piestrzeń Polikratesa" i „Nurek".
Ludzie, którzy są w centrum Owych utworów, nie dają się
zastraszyć siłom groźnej przyrody i konieczności losu. W balladzie
o Polikratesie na plan pierwszy wysuwa się problematyka
nieuchronności przeznaczenia. W późniejszych balladach, jak „Obchód
zwycięstwa", Schiller wyeksponował przeciwieństwa wiecznej
doli człowieka, w której szczęście przeplata się z nieszczęściem;
człowiek i los zostały tu ukazane w aspekcie mądrej rezygnacji,
zgody na narzucone ograniczenia.