Jacek Kajtoch.

ska „ukazami". Dodawało to większej mocy ekspresji utworu. Dla
jego patriotycznej wymowy nie było przecież obojętne stawianie
znaku równania między zaborcami (tutaj jest przede wszystkim
istotne, że Bonczyk władze pruskie na Śląsku zrównuje z administracją
okupacyjną w Kongresówce; oznacza to, że Bonczyk
traktował Śląsk jako część organizmu Polski, a obecność na nim
Prusaków uważał za przejściową).
Poecie udało się w „Górze Chełmskiej" stworzyć sugestywny
obraz urzędnika pruskiego, bezmyślnego i bezwzględnego wykonawcy
zarządzeń represyjnych:
,,[...] Przed domkiem stoi wąsal krnąbrnej twarzy,
Milcząc, łyka świat okiem, co się w czole żarzy.
Czy śpieg jaki przebrany"
(V, 205—207)
Między jednym z takich reprezentantów pruskiego aparatu
państwowego i przeorem o-. Atanazym wywiązała się kontrowersja,
w trakcie której z ust zakonnika padły niezwykle śmiałe
sformułowania, bezpośrednio atakujące symbole pruskiego militaryzmu
i mocarstwowości:
,,[.. . ] Cóż kiedy wojska zbrojne szeregami
W ogień, na oślep idą, a to za drążkami,
U których wisi płatek — A w kraju stolicy
Posągi jenerałów na sławnej ulicy —
Co to tam żołnierzowi przed posągiem chodzić,
Dniem i nocą rok rocznie parady wywodzić"
(V, 477—482)
Wydaje się, że tutaj doszliśmy do miejsca, gdzie zarysowuje
się rozdźwięk między oficjalnymi poglądami katolickiego Centrum,
do którego Bonczyk formalnie należał, i bytomskim autorem,
patriotą w działaniu i w piśmie. Jak wiemy, w Centrum
wzięła w końcu górę pruska orientacja szowinistyczna. Natomiast
w dyskusjach, jakie toczą się w „Górze Chełmskiej", działalność
władz stale ocenia się z punktu widzenia interesów polskości.
Wspomniany już proboszcz mysłowski, Kleemann, z wielką mocą
potępiał usunięcie ze szkół polskiego języka wykładowego oraz
małą odporność niektórych Ślązaków na niemczyznę: