Jacek Kajtoch.

Losy dzieła pisarskiego Norberta Bonczyka nie zawsze układały
się pomyślnie. Oddziaływała na nie burzliwie zmieniająca się
sytuacja polityczna i narodowa śląska przełomu dziewiętnastego
i dwudziestego wieku. W pewnym okresie działacz polityczny
przesłonił pisarza: wtedy to właśnie, w latach wyzwalania się
ruchów politycznych na Śląsku spod wpływów niemieckiej katolickiej
partii Centrum, oskarżano Bonczyka o separatyzm śląski
i jednostronnie religijny punkt widzenia. Oskarżenie nie miało
dostatecznych podstaw, nie mogło się dłużej utrzymać, chociaż
jego echa dotrwały nawet do dnia dzisiejszego. Melania Parczewska,
Jan Karol Maćkowski i Bronisław Koraszewski, kiedy je formułowali,
byli powodowani wymogami aktualnej walki politycznej,
nie mogli siłą rzeczy szukać dowodów w rozważnej analizie
historycznoliterackiej.
Poważniej zajęto się życiem i twórczością Bonczyka w dwudziestą
piątą rocznicę śmierci poety. Podówczas Emil Szramek
po raz pierwszy zaczął zbierać materiały do biografii autora „Starego
kościoła miechowskiego". Jego praca, „Ks. Norbert Bonczyk.
Życiorys w 25-letnią rocznicę zgonu jego" (Opole, 1918) została
oparta na informacjach uzyskanych od współpracowników i parafian
pisarza: Adama Napieralskiego, Franciszka Chłapowskiego,
Łukasza Walisa, Feliksa Musialika i Józefa Galusa. Szramek miał
także dostęp do dokumentów, jakie zgromadzono w 1896 roku
z okazji przygotowywania do druku „Książki pamiątkowej wydanej
z powodu 25-letniego istnienia Towarzystwa św. Alojzego
w Bytomiu".
W tym samym czasie broszurę o Bonczyku opublikował Jan
Kudera. W Opolu ponadto wydano po raz trzeci „Stary kościół
miechowski".
Ów renesans Bonczyka miał podłoże polityczne: w heroicznych
czasach powstań śląskich twórczość poety, szczególnie jego poemat
o Miechowicach i strofy poświęcone Górze św. Anny, miała