Jacek Kajtoch.

cji. „Góra Chełmska" ma trzech bohaterów: filarem wątku miłosnego
jest, jak wiemy, Damian Gaszyna, na czoło duchowieństwa
wysuwają się przeor Atanazy i proboszcz Grelich, kto wie jednak,
czy w intencjach pisarza najważniejszym nie był trzeci z partnerów,
zbiorowy bohater, tłum pątników, lud górnośląski.
Bonczyk zamknął uczucia szczerej miłości do Śląska i jego
mieszkańców w kilkunastu wierszach pięknej inwokacji pieśni II.
Jest ona pochwałą pracowitości i obyczajów Ślązaków oraz przypomnieniem
ich zasług dla ojczyzny:
„Szczęsna ziemio kościołów, kopalń i kominów,
Szczytna między ziemiami z córek twych i synów,
Śląsko, gniazdo piastowskie! Choć cię wieszcz Wincenty
Sławny z pieśni ziem polskich nie opiął, ty święty
Jesteś wiary przytułek, ty twych skarbów plony
Ślesz po rzekach i morzach do chat, miast, na trony,
Ty wradzasz w dzieci twoje skarb wiary i męstwa,
Twoim synom zawdzięcza ojczyzna zwycięstwa.
Pilna dłoń twego chłopka w niezbyt żyznej glebie
Tyle płodzi, że tyje na żarnowym chlebie;
Twoje sioła chędogie, miasta zaludnione,
Drogami jakby wstęgą z sobą połączone,
A niewiasty wstydliwe, a zdrowa młódź strojna:
Ziemio, dokąd twój język kochasz, bądź spokojna [...]."
(II, 9—22)
W przytoczonym urywku Bonczyk zawarł również wyrzut pod
adresem dalszych braci, którzy podówczas nie zawsze o Ślązakach
pamiętali: to Wincenty Pol nie włączył do znanej powszechnie
„Pieśni o ziemi naszej" opisu Śląska.
Zgromadzeni na Górze św. Anny pielgrzymi pochodzili z różnych
okolic Śląska: z Pszczyny, Opola, Głogówka, Bytomia, Wieszowy,
Cieszyna. Spoza jego granic przybyli tylko Słowacy
z Trencina (jak wiemy, tam powstała część poematu). Głównie
jednak pątnicy z Bytomia zajęli uwagę autora. Nikogo nie uprzywilejowywał,
nie wyłączał z tłumów. Dążył do odrysowania wizerunku
zbiorowości, zaznaczenia cech, charakteryzujących ogół
Górnoślązaków. W kompanii bytomskiej po nazwisku zostali wymienieni
śpiewak Spinczyk oraz muzykanci Klik, Strzewiczek
i Krotofil. Na krótką chwilę uwagę czytelnika zajmują Pitas