Jacek Kajtoch.

To i ja serce zamknę tkliwości, przyjaźni.
Niech do rzewnych mię uczuć żaden wdzięk nie zdraźni.
Niech nie znam wesołości, niech nienawiść razem
Poorze dzikie czoło ostrym swym żelazem,
A oddam ci pogardo, com cię nie zasłużył,
A oddam pełną miarką, bym się nie zadłużył.
Niech ku wszystkim tak mi się nienawiść ustali,
Że pierś mą nie już miłość, lecz nienawiść spali;
Nienawiść, która nie zna ni płci ani wieku,
Która ofiarę widzi swą w każdym człowieku,
Ta niech, zemstą się karmiąc, zniszczy serce we mnie,
A tym śmierć przyjmę słowem: nie żyłem daremnie!"
(„Nim ja, losem zazdrosnym od ciebie wygnany")
Później, pogodziwszy się z biegiem wydarzeń, zawiedziony
kochanek popada w odrętwienie rezygnacji („Trzy cnoty") i szuka
ulgi we wspomnieniach i radościach przyjaźni („Na dzień
drugiego października")^
Charakterystyczne, że liryki nie układają się w notatnik aktualny.
W miarę lektury staje się coraz bardziej widoczne, że
Bonczyk rekonstruuje uczucia, odtwarza dramat już spełniony.
Przemawia to dodatkowo za późnym powstaniem cyklu, najwcześniej
pod koniec pobytu w seminarium duchownym i w początkach
pracy duszpasterskiej, kiedy przed autorem stanął problem
wyboru dalszej drogi. W „Chwastach z własnej zagrody"
stale jest obecny motyw smutku, obcości wobec otoczenia, który
znajduje wytłumaczenie we wspomnianym kryzysie wewnętrznym
pisarza. Poezja ta mogłaby być interesująca, gdyby ukazano
w niej bez retuszu ścieranie się w człowieku, dokonującym wyboru,
sprzecznych racji. Bonczyk jednak pisał po dokonaniu wyboru.
Na ukazanie równorzędności wykluczających się dróg życiowych
nie pozwolił mu przyjęty światopogląd. Problemy te
wyraźniej wystąpią w „Gudrun-Lieder", gdzie liryk miał mniejsze
trudności warsztatowe.
Krytycy Bonczyka uchylali się często od dania odpowiedzi na
pytanie o wartość literacką jego poezji. Kiedy była o niej mowa,
zawsze w grę wchodziły jakieś względy pozaartystyczne. Dlatego
poeta nigdy nie doczekał się rzetelnej, bezstronnej oceny, jakiej
domagał się już za życia.
Najsilniejszym atutem, polskiej poezji Bonczyka jest świeżość