1 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

More documents

Recommendations

Info

Nr 1A/2013 P R Z E G L Ą D A N T Y K O R U P C Y J N Y 43 Omawiana nowelizacja wprowadziła również przepisy mające na celu ułatwienie ścigania przestępstwa korupcji. W art. 229 § 6 K.k. przyjęto, iż osoba wręczająca korzyść majątkową nie podlega karze pomimo popełnia przestępstwa w sytuacji, gdy złoży ona zawiadomienie o zaistnieniu przestępstwa korupcji 224 . Dobrodziejstwo skorzystania przez sprawcę przekupstwa (na podstawie art. 229 § 6 K.k.) wymaga ujawnienia przez osobę zgłaszającą wszystkich okoliczności związanych z tym czynem, zanim organ (np. policja lub prokuratura) się o tym dowiedział 225 . Rozwiązanie to znalazło jednak przeciwników, którzy podnoszą, iż może ono służyć do wykorzystania oczerniania funkcjonariuszy. Zarzut ten jednak wydaje się być bezpodstawny, ponieważ możliwość skierowania fałszywego oskarżenia funkcjonariuszy istniała przed wprowadzeniem tego przepisu 226 . Przestępstwo tzw. płatnej protekcji określone zostało w art. 230 K.k. Sprawcą tego przestępstwa jest każdy „kto powołując się na wpływy w instytucji państwowej lub samorządu terytorialnego podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za udzielenie bądź obietnice korzyści majątkowej” 227 . W opisywanym przestępstwie nie jest wymaganym by osoba powołująca się na wpływy rzeczywiście miała możliwość wpłynięcia na podejmowanie decyzji. Wystarczającym jest, gdy przyjmie korzyść, powołując się na rzeczone wpływy 228 . W art. 231 K.k. ustawodawca zawarł przestępstwo tzw. nadużycia władzy, które polega na nadużyciu uprawnień lub niedopełnieniu obowiązków przez funkcjonariusza publicznego, działającego na szkodę interesu publicznego lub prywatnego. Istotą opisywanego przestępstwa jest fakt, iż sprawcą czynu może być wyłącznie funkcjonariusz publiczny 229 . Katalog przestępstw korupcyjnych obejmuje również art. 250a K.k. oraz art. 302 § 2 i 3 K.k. Przestępstwo określone w art. 250a K.k., zwane jest przekupstwem i sprzedajnością wyborczą. Omawiane uregulowanie wprowadzone zostało nowelizacją do Kodeksu karnego z dnia 13 czerwca 2003 roku i stanowiło wypełnienie luki prawnej, jaką był brak penalizacji przekupstw i sprzedajności wyborczej. W art. 250a §1 K.k. ustawodawca określił przestępstwo sprzedajności wyborczej, której dopuszcza się ten, kto, będąc uprawnionym do głosowania, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo takiej korzyści żąda w zamian za określony sposób. W § 2 tego artykułu określono przestępstwo przekupstwa wyborczego, polegające na udzieleniu korzyści majątkowej lub osobistej osobie uprawnionej do głosowania w określony sposób 230 . Przestępstwo ujęte w art. 302 § 2 K.k. zwane przekupstwem wierzyciela lub wierzycieli, polega na udzieleniu przez dłużnika, lub inną osobę działająca na jego rzecz, korzyści majątkowej lub obietnicy, za działanie na szkodę innych wierzycieli w postępowaniu upadłościowym lub zmierzającym do zapobiegnięcia upadłości. W § 3 niniejszego artykułu ustawodawca odniósł się do tzw. sprzedajności wierzyciela, gdzie karze podlega wierzyciel, który przyjmuje od dłużnika korzyść majątkową albo korzyści takiej żąda za działanie na szkodę innych wierzycieli 231 . Kodeks karny przewiduje sankcje karne za popełnienie przestępstw o charakterze korupcyjnym. Od 1 lipca 2003 roku kary za łapownictwo zostały podwyższone, a wysokość ich wymierzenia zależy od formy popełnienia przestępstwa (typ podstawowy, przypadek mniejszej wagi, czy też typ kwalifikowany). Najwyższy wymiar kary jaki można wymierzyć za najpoważniejsze przestępstwo łapownictwa to kara 12 lat pozbawienia wolności 232 . Według prof. K. Daszkiewicz polski Kodeks karny bardzo nieudolnie reguluje materię dotyczącą przestępstwa korupcji 233 . Składa się na to kilka bardzo znaczących elementów. Po pierwsze, kodeks nie zawiera niezbędnego rozgraniczenia na korupcję „wielką” oraz sytuacje życiowe, w których wręczenie łapówki stało się koniecznością. Rozgraniczenie takie zawierał poprzednio obwiązujący Kodeks karny, który przewidywał także dwie korupcyjne zbrodnie: przyjęcie łapówki wielkich rozmiarów oraz przyjęcie łapówki przez osobę pełniącą funkcję związaną ze szczególną odpowiedzialnością. Rezygnacja z tych regulacji stanowi swoiste uprzywilejowanie sprawców wielkiej korupcji. Po drugie, w obecnie obowiązującym Kodeksie karnym obniżono ustawowe zagrożenie karą pozbawienia wolności względem osoby, pełniącej funkcję publiczną, żądającej łapówki. Po trzecie, urzędnicy uzależniający wykonanie czynności służbowej od otrzymania łapówki zostali także w pewien sposób uprzywilejowani. Ograniczono bowiem zakres łapówki do „otrzymania korzyści majątkowej”, 1
44 A. Hussein J. BIL korupcja MECHANIZMY jako KORUPCJOGENNE instrument uprawiania – cztery polityki grzechy główne władz publicznych 1 –– obowiązku składania oświadczeń majątkowych; –– zakaz łączenia funkcji; –– zakazy podejmowania określonej działalności gospodarczej. Przepisy dotyczące regulacji wymienionych instytucji zapisane zostały w stosownych ustawach, do których należy zaliczyć m.in.: ustawę z dnia 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora 237 , ustawę z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym 238 , ustawę z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym 239 , ustawę z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządach województwa 240 , ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne 241 . Zgodnie z regulacją ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku, tzw. ustawy antykorupcyjnej 242 , osoby w niej określone zobowiązane są do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym 243 . Oświadczenie o stanie majątkowym dotyczy majątku odrębnego oraz objętego małżeńską wspólnością majątkową. W ramach oświadczenia należy podać informację o ponie uwzględniając zupełnie korzyści osobistych 234 . Z pewnością jest to tylko „niedomówienie” ustawodawcy, ale trzeba pamiętać, że obowiązuje to, co powiedział ustawodawca, także wtedy, gdy nie jest to zgodne z tym, co chciał powiedzieć 235 . Czwartą sprawą domagającą się wyjaśnienia jest wprowadzenie „wypadków mniejszej wagi” wobec urzędników, którzy w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmują łapówki i tych, którzy łapówek żądają. Po piąte, przyjęcie pewnej ilości łapówek „w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru uważa się za jeden czyn zabroniony”. Obowiązujący poprzednio KK przewidywał w takiej sytuacji nadzwyczajne obostrzenie kary. Szóstą sprawą jest fakt, iż funkcjonariusz publiczny nie ponosi odpowiedzialności karnej, jeżeli przyjmuje korzyści majątkowe lub osobiste, ale nie w związku z pełnieniem funkcji publicznej. Ponadto (po siódme) nie rozerwano w kodeksie solidarności pomiędzy łapówkodawcą a łapówkobiorcą, co stanowić mogłoby przełom w walce z przestępstwem korupcji. Nadal obie strony podlegają odpowiedzialności karnej. Ósmym problemem są zmiany wprowadzone do regulacji przestępstwa opłaconej protekcji: obniżono ustawowe zagrożenie karą pozbawienia wolności oraz zawężono zakres przestępstwa (obecnie sprawcą może być tylko ten, kto się powoła na swoje wpływy w instytucji), a także ograniczono karalną korzyść – do korzyści materialnej. Ostatnią sprawą związaną z przepisami regulującymi korupcję w polskim Kodeksie karnym jest brak precyzyjnego określenia kto ponosi odpowiedzialność karną za przestępstwa korupcyjne. Kodeks bowiem objaśnia kim jest funkcjonariusz publiczny, natomiast do konstrukcji opisanych przestępstw używany jest zwrot „funkcja publiczna” nadal niewyjaśniony w kodeksie 236 . Powyższe spostrzeżenia wydają się bardzo zastanawiające. Przede wszystkim dlatego, że tworzeniu nowego Kodeksu karnego towarzyszyła atmosfera gorących dyskusji m.in. dotycząca obostrzenia kar dla osób publicznych ulegających korupcji. Ustawodawca jednak, pomimo wcześniejszych deklaracji, postąpił wręcz odwrotnie. Z pewnością chodzi tutaj o „niedopatrzenie” lub brak doświadczenia ze strony ciała ustawodawczego. Nie można brać przecież pod uwagę zarzutu, że politycy zadbali po prostu o swoje interesy. Małgorzata Rutkiewicz, opisując prawnokarne regulacje dotyczące korupcji, zwróciła uwagę na kluczowe nieprawidłowości występujące w tego typu przestępstwach: –– wykorzystywanie środków budżetowych i majątku publicznego dla prywatnych lub osobistych korzyści; –– obowiązek składania oświadczeń majątkowych przez polityków, urzędników, radnych i urzędników samorządowych oraz innych osób pełniących funkcje publiczne; –– ograniczenia dotyczące działalności gospodarczej lub innego typu działalności mogącej powodować sytuację konfliktu interesów; –– zakaz kumulacji stanowisk i ról publicznych; –– handel wpływami; –– nepotyzm; –– przepisy o charakterze norm etycznych i generalnych zasad postępowania. W celu zapobiegania wykorzystywaniu środków budżetowych i majątku publicznego dla prywatnych lub osobistych korzyści oraz konfliktu interesów ustanowiono przepisy, które dotyczą:
Page 2 and 3: 1 1A(4) Prace doktorskie WARSZAWA 2
Page 4 and 5: Nr 1A/2013 P R Z E G L Ą D A N T Y
Page 94 and 95:
Nr 1A/2013 P R Z E G L Ą D A N T Y
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
Page 234 and 235:
Page 236 and 237:
Page 238 and 239:
Page 240 and 241:
Page 242 and 243:
Page 244 and 245:
Page 246 and 247:
Page 248 and 249:
Page 250 and 251:
Page 252 and 253:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258 and 259:
Page 260 and 261:
Page 262 and 263:
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
Page 270 and 271:
Page 272 and 273:
Page 274 and 275:
Page 276 and 277:
Page 278 and 279:
Page 280 and 281:
Page 282 and 283:
Page 284 and 285:
Page 286 and 287:
Page 288 and 289:
Page 290 and 291:
Page 292 and 293:
Page 294 and 295:
Page 296 and 297:
Page 298 and 299:
Page 300 and 301:
Page 302 and 303:
Page 304 and 305:
Page 306 and 307:
Page 308 and 309:
Page 310 and 311:
Page 312 and 313:
Page 314 and 315:
Page 316 and 317:
Page 318 and 319:
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326 and 327:
Page 328 and 329:
Page 330 and 331:
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 336 and 337:
Page 338 and 339:
Page 340 and 341:
Page 342 and 343:
Page 344 and 345:
Page 346 and 347:
Page 348 and 349:
Page 350 and 351:
Page 352 and 353:
Page 354 and 355:
Page 356 and 357:
Page 358 and 359:
Page 360 and 361:
Page 362 and 363:
Page 364 and 365:
Page 366 and 367:
show all

1 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?