Socijalizam i ekonomija - Učitelj neznalica i njegovi komiteti

Zato је ovdje jednako ртаvо jos uvijek ро principu - Ъuтzoaskoртаvо, iako princip i praksa nisu viSe u opreci, dokrazmjena ekvivalenata pri robnoj razmjeni postoji samo u pтosjeku,а ne u svakom pojedinom slucaju.« 1 .Povijesni Marxov zadatak, koji је traZio izvanrednu licnusnagu spoznaje, Ьiо је da na temelju analize kapitalistickogsistema predvidi орсе zakonitosti prijelaza od kapitalizma ukomunizam. Steeena iskustva dosada8nje socijalisticke izgradnjepotvrduje Marxova predvidanja ako se ona shvate ustvarnom materijalistickom smislu, tj. kao uopcenje fundamenta1nihzakona i tendencija ekonomskog i dтuStvenog kтetanjana umoтu kapita1izma i тadanja komunizma. Medutim suStinapravilno shvacene i formulirane орсе zakonitosti odnosno zakonitetendencije razvitka jest upravo u tome da stvarnost;uzeta u svojoj masovnoj cjelini, kao · sveobuhvatni proces tuprvu uvijek potvrduje, а da pojedini konkretni primjeri individualnopromatrani na svom pтostoтu i u svom vтemenu, tj.u svojim тea1nilm uvjetima od nje zakonito odstupaju (razlikaizmeciu opceg i konkretnog).Povijesni tok druStvenog zblvanja iSao је poslije Marxovesmrti u tom pravcu da socijalisticka revolucija, kao rezultatsazrijevajuceg svjetskog konflikta izmeciu materijalnЉ proizvodnihsnaga i druStvenih odnosa, nije izblla najprije u kapitalistickinajrazvijenijim zemljama, nego tamo gdje је svjetskirazvitak kapitalizma stvorio cvorne tocke druStvenih proturjeenostii suprotnosti, а to se n11Zno dogodilo u ekonomskislabo razvijenim zemljama (Rusija, ра i Jugoslavija). Izbljanjesocijalisticke revolucije na temelju sazrijevanja opceg, tj. svjetskogkonflikta izmedu materijalnih proizvodnih snaga i odnosaproizvodnje potvrduje Marxom otkrivenu opeu zakonitostdruStvenog kretanja u danim povijesnim uvjetima. Izbljanjesocijalisticke revolucije u ekonomski zaostalim zemljama, ukojima је opci kapitalisticki razvitak stvorio cvorne tockeproturjecnosti i suprotnosti, predstavlja, medutim, konkтetanslucaj povijesnog zblvanja koji se isto to1iko uklapa u opcu1маrх, Кritika Gotskog programa, М&r.x:-Engels, Izabrana djela~t. II, str.lЗ-14.190zakonitost ukoliko od nje odstupa, а koji Marx, naravno, nijemogao ni trebao da predvidi.Dijalekticki proturjeeno odstupanje konkretnih pocetakajedne nove povijesne ere od njezinih opcih zakonitosti moraostaviti odgovarajuce tragove - za du.Zi ili · kraci period - i udaljem razvitku novoga dru5tvenog poretka.Uzmimo slucaj socijalisticke izgradnje u konkretnim ekonomskimi politickim uvjetima Jugoslavije. Burzoazija је eksproprirana.Objektivna moguenost drzavnokapitalisticke stagnacijekao i razvitka i uёvrscivanja Ьirokratskih odnosa Ьitnoје smanjena uspostavljanjem radnickih savjeta, uvodenjemnovoga planskog i privrednog sistema i nastupanjem novihoblika socijalisticke demokracije, kao sto su recimo, vijecaproizvodaca. Medutim, materijalne proizvodne snage jos suuvijek na tako niskom stupnju da se za dogledno vrijeme nemoze ni zamisliti likvidacija robne razmjene kao osnovne metodedru5tvene raspodjele, ра prema tome ni prestanak tendencija·ka Ьirokratskim metodama ili pokuSaja kapitalistickerestauracije.Nase se, dakle, »izlazenje iz starog dru5tva«, tj. socijalistickaizgradnja, vrsi na slijedecim temeljima i u slijedeeimokolnostima:1. Osnovna sredstva za proizvodnju predstavljaju drzavnovlasniStvo koje se u uvjetima radnickih savjeta, tj. upravljanjaprivredom od strane neposrednih proizvociaca kao i opcegproduЬljavanja soci~alisticke demokracije u zemlji nalazi na1iniji svog razvitka u neposredno dru5tveno vlasnistvo. Uspostavljanjemradnickih savjeta izrastaju novi druStveni odnosi,koji ne samo sto nisu privatnokapitalisticki, nego i sve viSegube svoje Ьirokratske, tj. drZavnokapitalisticke komponente.2. Na .liniji razvitka u neposredno drustveno vlasniStvonalazi se i zadr11Zno vlasniStvo, koje ujedno predstavlja osnovnupolugu postepenog uklapanja sitnih robnih proizvociacau proces sveopce socijalisticke izgradnje.З. Sve se to u ekonomskom pogledu odigrava jo.S na tlurobne proizvodnje i razmjene, koja је, medutim, promatranaро rezultatima ovog masovnog djelovanja, prestala Ьiti stihijskimovens cjelokupne dru8tvene ekonomike.191