Socijalizam i ekonomija - Učitelj neznalica i njegovi komiteti

privrede, stoёarstva, sumarstva i sliёno (veterinarska borbaprotiv zaraznih Ьolesti, uzgoj i zastita Sиma itd.). Meёlutim, itaj ostatak operative - ukoliko se zaista radi о neposrednojoperativi- treЬa jos vШе prenijeti na kotarske i gradske narodneodbore jer jedino time moze neposredna operativa bitikorisna i efikasna. S druge strane, tu operativu treba postepenoprenositi na razne zavode koji се se osnivati s odgovarajucimzadatkom. Isto tako treba dosljedno prenijeti na kotarskei gradske narodne odbore razne inspekcijske slШbe, а u republiёkimi saveznim kompetencijama zadrzati samo propise оорсој organizaciji i ·kontrolu tih inspekcijskih slШЬi.Ujedinjavanjem dosadasnjeg resornog aparata iz podrucjaprivrede u jedinstven aparat republiёkih privrednih savjeta isaveznog privrednog savjeta oslobada se oko 5000 cinovnikakoji се dovoljno moei dopuniti privredni aparat kotarskih i 'gradskih narodnih odЬora. Тај privredni aparat do sada је istruёno i brojno nedovoljno jak da prihvati sve zadatke koji·se novim privrednim si:stemom prenose na kotarske, gradskei opcinske narodne odbore u postepenom razvijanju .komunaonako kako ih је Marx zamiSljao. Njegova shvacanja jos neodgovaraju razvitku i postignucima novoga privrednog sistema.U vecini primjera svode se na miSljenje da povecanje ulogekotarskih i gradskih narodnih odbora i decentralizacijedrzavne uprave u privredi ne znaёi niSta drugo nego povecanjebroja poduzeca, kojima се moci privredni aparat kotarskihodnosno gradskih narodnih odЬora »komadirati«. Decentralizacijase, dakle, shvaca tako da се privredni aparat kotarskihodnosno gradskih narodnih odbora od sada »komandirati«Ьivsim saveznim i republiёkim poduzecima. Meёlutim, stvaristoje upravo obrnuto.U novom privrednom sistemu ni savezni, ni republicki, а nikotarski, ni gradski drzavni privredni aparat nece viSe »komandirati«ni saveznim, ni republickim, а ni lokalnim poduzecima,niti се viSe odredivati cijene, niti uopce izvoditi neku»Operativu·« nad poduzecima i privrednim organizacijama. Ulogakotarskog i gradskog drzavnog aparata svodi se u stvari nazadatke sliёne onima republiёkog i saveznog privrednog ара-214rata: s jedne strane, na raёunsku pripremu onih proporcijadruStvenih planova za cije donosenje је kompetentan kotarskiodnosno gradski odbor kao i na cjelovit pregled stvaranja iraspodjele nacionalnog dohotka na podruёju kotara, а, s drugestrane, na pripremu regulativne konkretizacije zakonskih propisai na inspekciju nad izvrsavanjem tih propisa.Razvitak odnosa proizvodnje, koji vee sada iziskuje takodalekoseme reforme, svakako da traZi odreёlene postavke i upogledu novog ustavnog zakona. Ako to ne Ьi bilo tako, ondane Ьi ni vrijedila osnovna marksisticka teza о djelovanju odnosaproizvodnje na drиStvenu i drZavnu nadgradnju.Prije nego sto mogu dodirnuti neke od najosnovnijih ро~stavki koje iziskuju suvremeni odnosi proizvodnje u pogledunovog ustavnog zakona, treba progovoriti nekoliko rijeёi оdvjema kategorijama druStvenih planova - о odredivanjukljuёne kapitalne izgradnje i odredivanju stope akumulacijei fondova.Pojam kljuene kapitalne odnosno investicijske izgradnje usadasnjem shvacanju nije dovoljno rasёiScen, а ni na8a teorijskaobjasnjavanja nisu taj proЬlem razradila. U sadasnjem shvaeanjutaj је pojam jos uvijek rastezljiv kao harmonika, sto omogucujeraznim Ьirokratski nastrojenim ljudima u aparatu da gapogre8no upotreЬljavaju. Prije svega, treba Ьiti naёisto u dvjemastvarima. Prvo, odredivane kljucne kapitalne izgradnjene moze Ьiti identiёno sa zabтanjivanjem drugih investicijaako za njihovo izvodenje postoje uvjeti, to jest dovoljna akumulacijau rukama investitora. Ako, na primjer, savezni drustveniplan odredi takvu i takvu kljuёnu kapitalnu izgradnju,to ne znaci da republicki druStveni planovi ne mogu predvidjetii druge investicije, naravno ako imaju za njih dovoljnonovёanih sredstava na raspolaganju. Isto tako ne znaёi dakotarski i gradski planovi ne mogu, bez obzira na savezne irepubliёke »kljuёne« investicije, predvidjeti i svoje investicijeako imaju dovoljnu akumulaciju. Odredivanje kljuёne kapitalneizgradnje, odnosno kljuёnih investicija, znaёi - prematome - pozitivnu obavezu о onome sto ima da se izgradi, аne zabranjivanje poduzecima i neposrednim proizvodaёimaodnosno kotarima, gradovima, republikama itd. Ьilo kakvedruge izgradnje. Jedino ograniёenje bilo ёiје inicijative- bilo215