Socijalizam i ekonomija - Učitelj neznalica i njegovi komiteti

okvirima do tada kretale, odnosno juristicki receno, s dotadaВnjim.vlasnickim odnosim.a. Nesumnjivo је da је povijest ekonomskihi so~ijalnih zЬivanja u kapitalistickom druStvu po-:­tvrdila taj zakon. Medutim, pri tome treba shvatiti da se eko:..nomsko i druStveno zЬivanje nije nikad kretalo ро pravilnimgeometrijskim linijama, vec da је bilo prepuno suprotnostikoje su se ogledale i u konkretnom djelovanju opcih druStvenihzakona. Marxov zakon о sukobu materijalnih proizvodnihsnaga i dru8tvenih odnosa ne odnosi se na svaku pojedinacnuzemlju ,gdje је izbljala revolucija, gledajuci tu zemlju poseЬice,izolirano od svjetske situacije i samo na njezinoj unutrasnjojfronti, nego na cijeli dijalekticki kompleks medusobnih utjecajasvjetske situacije i pojedinacne zemlje. Na prim.jer, ucarskoj Rusiji 1917. godine ·materijalne proizvodne snage, usprkosveoma koncentriranom proletarijatu u pojedinim industrijskim.centrima, opcenito uzevsi, nisu ni izdaleka dostigletadasnji kapitalisticki prosjek. One su odgovarale samostalnoj,feudalno-kapitalistickoj Rusiji. Do8li Ьismo do apsurda akoЬismo oktobarsku revoluciju 1917. godine htjeli tumaciti Marxovim.zakonom о sukobu materijalnih proizvodnih snaga idrustvenih odnosa, а pri tome izolirali carsku Rusiju od svjetskeekonomsko-druStvene situacije. Medutim, Marxov zakonipak vazi, i to kako vazi, za cjelovit dijalekticki komplekssvjetske e:konomsko~drustvene situacije i napose carske Rusije1917. godine. Oktobarska revolucija је, naim.e, izbila naterenu gdje su se svjetske i domace kapitalisticke, im.perijalistickei zaostale feudalne suprotnosti splele u jedan grcevitcvor koji је morao i jedino mogao revolucionarno prsnuti. Uruskoj se revoluciji ogleda svjetski sukob materijalnih proiz-:­vodnih snaga s kapitalistickim nacinom proizvodnje, otvara seera socijalistickih revolucija. U tome se istovremeno pokazujeduЬoka, cak sudbonosna, proturjeenost dru8tvenog zЬivanja,duboka proturjecnost same socijalisticke revolucije i bol"beza socijalizam. Svjetski sukob materijalnih proizvodnih snagas kapitalistickim odnosim.a proizvodnje kao socijalisticka revolucijaizЬio је na ruskom tlu i, trazeci socijalisticku izgradnju,naiSao na veoma niske materijalne proizvodne snage Rusije.Otpocela је velika Lenjinova drama njegovih neprestanih140sukoba s Ьirokratizmom, kome objektivno nije Ьiо u stanju daposij;;.~. ~лijene, nego ih је morao, upravo kao revolucionari marksist na jednoj strani suzЬijati, а na drugoj - u danojstiuaciji- i sam jacati, а ta se drama za ruske revolucionarezavrsila bezuvjetno tragicno.Ako је pretefuo sitnovlasnicka, ne samo krajnje zaostala ·nego i ratom, revolucijom i gradanskim. ratom razorena ruskaprivreda htjela krenuti naprijed; i to naprijed u pravcu socijalizma,trebalo је u njoj razviti jaku drzavnu inicijativu i jakudrzavnu vlast. U prvim. periodima ekonomske izgradnje SovjetskogSaveza ta se drzavna vlast nesumnjivo ostro tukla sostacim.a privatnog kapitalizma i postizala znacajne uspjehe upodizanju nove ekonomike na tlu zaostale Rusije. Medutim.,pitanje - da li се ta ·drzavna vlast u sovjetskoj privredi dogurati,oslanjajuci se na revolucionarnost ruskog proletarijata,do uskrsnuca stvarnih socijalistickih dru8tvenih odnosa, ili сеse pod teretom prosjecne stvarnosti, to jest potpune zaostalostii pod pritiskom vlastite Ьirokracije, srozati u cistu suprotnostoktobarskoj revoluciji, to jest u najperfidniju kontrarevolucijukoju do sada poznaje povijest revolucija - postojalo је sveotvorenije i sve sudbonosnije. Neumoljiv za:kon prosjecne drustvenerealnosti pronasao је - u ironienu potvrdu osnovnihpostavki dijalektickog materijalizma - svoje ljude, ljude odgovarajucegkaraktera, socijalnog porijekla i prosjecnog · iliispotprosjeenog obrazovanja, veoma okretne jedino u intrizi,u organizaciji neogranicenog gospodstva Ьirokratske stiblje idrZavnog kapitalistickog monopola kao i u lamom »revolucionarnom«prikazivanju stvarne su8tine procesa.Pitanje, kako - savladujuci niske materijalne proizvodnesnage- stvarno prijeci na izgradnju socijalizma, kako izbjecisudbonosnu opasnost da se pocetna uloga drzave u zaostalim.materijalnim proizvodnim snagama ne izrodi u ·kastinsko-birokratskisistem i ne likvidira socijalisticku izgradnju, ruskarevolucija- nije rijesila.Rjesava ga danas jugoslavenska revolucija. То se pitanje, naim.e,pojavilo i u nas, ne samo zbog sovjetskog utjecaja negoprije svega zbog slicnosti zaostalih materijalnih proizvodnihsnaga u staroj Jugoslaviji i u carskoj Rusiji. О toj slicnostitreba nesto viSe reCi. Ima, naim.e, slicnosti, ali im.a i razlike.141