Socijalizam i ekonomija - Učitelj neznalica i njegovi komiteti

i.Stopa akumulacije i fondova odredena је odnosom izmeduviSka i potrebnog proizvoda. Zato је ро obliku jednaka Marxovojmjeri viSka vrijedno&ti, ia:ko sadrzajno predstavlja socijalistickeprodukcione odnose, koji na temelju druStvenog vlasniStvai sa:moupravljanja ukidaju naja:mni karakter radnesnage. Stopu akumцlacije i fondove odreduju, naime, neposredniproizvodaci u parlamentu u skladu s razvojnim ciljevimai alternatiya:ma, koje iziskuju veee, odnosno, manje akumulacijskefondove, veeu ili manju proizvodnu, zajednicku i opcupotrosnju .. Тime se na demokratski nacin opredjeljuje odnosizmedu proizvodne i neproizvodne potrosnje. U utvrdivanjutog odnosa uzimaju se, naime, u obzir kratkorocni i dugorocniinteresi neposrednih proizvodaca, koji kao stvaraoci novevrijedno1~. ~ueuju i о ko_riStenju. te vrijednosti. StopomakumuiaclJe 1 fondova na tаз se nacm odlucuje о globalnomdru8tvenom: visku proizvoda i о njegovoj namjeni - proizvodnomkoriStenju u skladu s proporcijom temeljne izgradnje ineproizvodnom- zajednickom i opcem koristenju, u skladus drиStvenim potrebama i vrijednostima.Takvim opredjeljenjem osnovne raspodjele novostvorenevrijednosti (nacionalnog dohotka) pomocu stope akumulacije idru8tvenih fondova posredno se nudi i kvalitativno nov motivprivredivanja u prilikiuna. samoupravnog razrjesavanja drustveno-ekonomskihproЬlema. Rijec је о temji za maksimalizacijomdohotka iz kojeg se formiraju sve vrste potrosnje udru8tvu. А to је privredno nacelo koje smo kasnije u nasemdru8tvu usvojili opcenito i kodificirali ga s novim UstavomSFRJ. Bit је tog nacela u tome da је dohodak nedjeljiv i timeneotudiv od svoga stvaraoca. ·Dohodovni motiv privredivanja Ьitno se razlikuje od kapitalistickogprofitnog motiva privredivanja. Vrijednost radnesnage koja se ukljucuje u proizvodni proces dana је, naime,kod profitnog motiva privredivanja kao trosak unaprijed.Upravo se zato s ·tom logikom profitnog nacela moze objasnitikapitalisticki uzrok kriza u posljednjoj instanci32 - nedovoljnompotrosnjom proleterskih masa, koje su u kapitalizmu naj-32К. Мsrx, Кapital III, Canka.rjeva zaloZЪa, LjuЬljana 1973, str.547--8.XXVIIImasovniji potrosac. Ona nastupa kada zbog nestimulativnihprofitnih izgleda (cilj kapitalisticke proizvodnje је profit!)ispadne ili se pak ogranici kapitalisticka proizvodna potrosnja.А time zaostaje cjelokupna druStveno efektivna potra:Znja zacjelokupnom druStvenom ponudom. Nastupa ~alizacijski pro­Ьlem- kriza, koja se mora odraziti i u druStvenoj reprodukciji._ - ·U socijalizmu, medutim, s dohodovnim motivom privre4ivanjai demokratskim nacinom utvrdivanja i odredivanja temeljneraspodjele dohotka otpada potreba sto ju је zahtijevaoprofitni motiv privredivanja da se, naime, potro8nja proleterskihmasa zadrZava u okviru dan~]eprodukcije radne snage.Qna se dohodovnim motivom pri\тredivanja i raspodjelom dohotkamoze, u skladu s druStveno usvojenim razvojnim ciljevima,povecavati u skladu s rastoin dohotka u drustvu.Тime su novi proizvodni odnosi, kojima odgovara doh6dovnimotiv privredivanja, postali temelj za ukidanje uzroka krizau posljednjoj instanci- nedovoljne potrosnje narodnih masa,koja mora, zajedno s proizvodnom potrosnjom, Ьiti tolika daosigurava nesmetane realizacijske, а time i reprodukcijskemogucnosti u druStvu.Svemu tome dodajmo jos za metodologiju planiranja veomaznacajan aspekt. Stopom akumulacije i fondova ujedno se,naime, odreduje i globalna struktura potrosnje 33 , koja predstavljavrlo znacajno polaziSte planskog strukturiranja proizvodnje,33 Nacionalni dohodak: D, odnosno novostvorena vrijednost dijeli sena osoЬnu potroSnju Р te na akumulaciju (proizvodnu potroSnju) idruStvene fondove (zajedniCku i op6u) potrosnju Af. Zato је 1) D =Р + Af. Кidrieeva stopa akumulacije i fondova sШ!na је мarxovoj stopiviSka vrijednosti m', koja је definirana odnosom izmedu viSka rvrijednostii varijabilnog kapitala -kapitala koji је uloZвn u kupovanje radneSDЭ.ge, dak!le u v; m' = m;v. ZЬog toga је Кix:1riC!eva sto:Pa allmmtilaЩje ifondova х definirana odnosom izme