Socijalizam i ekonomija - Učitelj neznalica i njegovi komiteti

је elemenata ekonomsko-druStvene proslosti, nego dija!ektickog,тe!ativnog karaktera u smislu, dodu8e, vee postignutogkvalitativnog skoka, ali s jakim i neposrednim elementima proslostiu novom kvalitativnom stanju.D) Kva!itativni skok odraZava se u slijedecem:а) Dok је temelj proste i kapitalisticke robne proizvodnjepтivatno v!asniStvo na sredstva za proizvodnju, temelj је sqcijalistickerobne proizvodnje drustveno vlasniStvo na sredstvaza proizvodnju - najprije u svojem ni.Zem obliku, kaosocijalisticko drZavno vlasniStvo, а onda sve viSe kao opcenarodnaimovina pod upravom slobodno udrиZenih neposrednihproizvodaca, а samo pod kontrolom i zastitom drzave. -Ь) Dok u prostoj i kapitalistickoj robnoj proizvodnji drustvenaveza izmedu proizvodaca nastupa stihijski, . putemrobne proizvodnje i robne razmjene, koje su elementarni pokretacekonomskog i druStvenog razvitka, u socijalistickoj robnojrazmjeru drustvena veza izmedu proizvodaca nastupa,prije svega, putem drustvenog plana osnovnih i odlucujucihproporcija, а robnom razmjenom ро pravilu samo u okviruplana osnovnih proporcija. (Sla-bo planiranje, manjkava organizacijasocijalisticke privrede ili jaka disproporcionalnost usamoj objektivnoj strukturi dane ekonomike mogu, medutim, .prouzrokovati cesto probljanje tog pravila.)с) Dok је akumulacija kapitalisticke robne proizvodnje privatnaodnosno, prema tendencijama razvitka, drzavnokapitalisticka,dotle је akumulacija, proizasla iz socijalisticke robneproizvodnje, druStvena i planski se upotreЬljava na nacin i usvrhe korisne za zajednicu radnih ljudi (pri cemu se manji diodruStvenih fondova u razmjeru, predvidenom zakonskim propisimai planom, daje na raspolaganje radnom kolektivu radipodizanja njegova dru8tvenog i Zivotnog standarda).Е) E!ementi pтos!osti u novom kvalitativnom stanju jesuslijedeci:а) Robna razmjena kao takva, tj. cinjenica da је _direktnadruStvena povezanost proizvodaca ostvarljiva i ostvarena planom(ako necemo da, suprotstavljajuci se objektivnim ekonomskimzakonitostima danog perioda, upropastimo kvalitetu, asor-i 1itiman itd.) samo u smislu opcih i odlucujucih ekonomskihproporcija.То је u pogledu neposredne drиStvene povezanosti proizvodacana temelju postojecih materijalnih proizvodnih snaga nesamo kod nas nego i u svijetu viSe-manje sve sto moze dabude u socijalistickoj zemlji ostvareno opcedтиStvenim p!anom.Vec to predstavlja dijalekticki skok u novo kvalitativnostanje. Тime se robna razmjena zapravo, s izvjesnim postotkompreciznosti i nesigurnosti, pretvara iz elementarnog ekonomsko-dru8tvenogpokretaca u metodu socijalisticke raspodjeledirektivno planirano osnovnim proporcijama.Ako viSe prosirena socijalisticka reprodukcija postepenolikvidira iz kapitalizma naslijedenu disproporcionalnost u ор сојekonomici dane zemlje i ako se time viSe omogucuje dru8tvute zemlje ravnomjerno i proporcionalno zadovoljavanje njegovihpotreba- jos uvijek ne u njihovu punom opsegu, ali vec uharmonicnom, tj. proporcionalnom asortimanu - to viSe sesocijalisticka robna razmjena pretvara iz metode u oblik socijalistickeraspodjele, а novac iz sredstva u »prostu kvitancijuza utroseno radno vrijeme«. ·Ici jos dalje u likvidaciju robne razmjene- pretpostavljavec takav razvitak materijalnih proizvodnih snaga da njihovopci tehnoloski i proizvodni potencijal otpocne omogucavatii uvjetovati neposredno prisvajanje prema potre:Ьama.U okviru planom danih direktnih proporcija socijalistickapoduzeea susreeu se, dakle, јој uvijek kao ekonomsko-pravneosobe (doduse, ne kao vlasnici nego kao upravljaCi- u tomebas i jest revolucionarni skok; u smislu ekonomsko-dru8tvenecjeline ne viSe stihijski nego u okviru planiranih i direktivnihosnovnih proporcija- u tome је takoder revolucionarni skok·ali u okviru tih proporcija oni se susrecu na temelju elemen~tarnog djelovanja objektivnih ekonomskih zakonitosti kao pro-. izvodaci тоЬе u svojstvu ekonomsko-pravnih lica - u tome јеizriciti ostatak proslosti).Ь) Pojava socijalistickog poduzeca kao ekonomsko-pravnogindividuuma u smislu socijalisticke тоЪnе proizvodnje i razmjene.80· -r ~; 6 Socijalizam i ekonomija81