Socijalizam i ekonomija - Učitelj neznalica i njegovi komiteti

moze prinudivati privatnog robnog proizvodaёa da vracadograЬljeni tudi rad. Socijalistiёka drzava moze, u tompogledu, pritiskivati na isto dugme na koje pritiskuje privatnirobni proizvodaё, а to se dugme zove robni monopol.U ёitavom tom kompliciranom procesu socijalistiёka drzavamora poznavati sve ·орсе i konkretne zakonitosti robnonovca~ ·nih metamorfoza i novcanog opticaja, u danim uvjetima svogarazvitka i izgradnje, te nastojati da se i administrativnim iplaniтanim ek()nomskim putem njime koristi.4.Bezgotovinskim prometom unutar socijalistiёkog sektora, radireprodukcije i kapitalne izgradnje, novac se iz prometnog sredstvapoCinje pretvarati u obraёunsko sredstvo, kojim se dokazujeplansko pravo pojedinih sastavnih dijelova socijalistiёkogdruStva na upotrebnu vrijednost. Ovdje је novac zapravo naj-:­duЬlje izvrsio svoju socijalisticku metamorfozu. Medutim, oni pored toga jos uvijek zadclava, ра cak i ројаёаvа sve, u ЬоrЬ1za socijalisticku rentabilnost poduzeea, Ъitne funkcije mjerilacijena i prometnog sredstva, Sto se, medu ostalim, ogleda iu individualnim gotovinskim pravima socijalistiёkih poduzecai u njihovu privrednom racunu.5.U ёitavu sklopu ekonomike prijelaznog perioda novac se josuvijek javlja kao platemo sredstvo, no ni u toj funkciji ;neviSe kao novёana roba, vec samo u svojstvu novёanog znaka iobraeunskog sredstva.Izlozeni karakter novca potvrduje i cinjenica sto se u socijalistickomsektoru novac ne moze vise pretvarati u kapital.10011 ••О novom financijskomsistemuplanskomUglavnom bih govorio о primjeni novoga planskog i financijskogsistema u odnosu na poduzece i о tome kako daljetreba da planira dclavni aparat. Za sada mogu govoriti samo оekonomskom mehanizmu novoga planskog i financijskog sistemajer diskusija о zakonima jos nije zavr5ena i jos се procineko vrijeme do davanja na diskusiju zakonskih prijedloga.Medutim, s ekonomskim kategorijama novoga planskog i financijskogsistema koje su и samom ekonomskom mehanizmumi smo vec nacisto i one се vise-manje ostati onakve kako suvec zamiSljene.Sto је do sada u pogledu planiranja bilo karakteristicno zaindustrijska poduzeca ili transportna poduzeca koja imaju industrijskikarakter? Bilo је karakteristiёno to da se odozgo planiralogotovo sve i da samo poduzece nije imalo gotovo niStada planira. Ono је, dodиSe, suradivalo kod operativnih planova,ali su operativni planovi bili u direktnoj zavisnosti od osnovnih.planova koji su bili diktirani odozgo. Samim tim sto јеproizvodnja poduzeca zavisila od odozgo diktiranih planova,poduzece se nije mnogo obaziralo na zakon ponude i potramje,na zahtjeve trzista. Zato је i bilo takvih pojava da trziste trazijednu vrstu robe, а poduzece mjesecima proizvodi druguvrstu robe, iako Ьi s istim sirovinama i s istom kvalificiranomradnom snagom moglo proizvoditi bas onu vrstu robe kojuzahtijeva trZiSte. Da је poduzece zbog vlastitih interesa biloprinudeno brinuti se za asortiman, ono Ьi proizvodilo robukoju zahtijeva tcliSte.101