Socijalizam i ekonomija - Učitelj neznalica i njegovi komiteti

(1mom jedinstvenih cijena; Prijasnji naёini postizanja jedinstvenihcijena, koji su bili u praksi prije tih uredaba, nisu stimuliralisto vecu· racionalizaciju poduzeca, nego upravo njihovuzaostalost. U tome је Ьiо njihov osnovni nedostatak. EkstradoЬit,naprotiv, daje sada podstrek za sto vecu racionalizaciju,ра time stimulira i opci tehnicki napredak nase zemlje. Istovremenote uredbe rjesavaju pitanje ekstradoЬiti tako da seu jednom poduzecu ekstradoЬit ne moze nagomilavati anarblёno,mimo svih potreba dotiёne proizvodne grane, nego daodgovarajuca upava moze jedan dio upotrijeЬiti i za racionalizacijuzaostalih poduzeca, sto opet predstavlja karakteristiёanprimjer kako је interes cjeline povezan s interesimajedinice. Tako се svako poduzece Ьiti zainteresirano za sto'vecu ekstradoЬit, а istovremeno velik dio te ekstradoЬiti Ьitсе upotrijeЬljen za racionalizaciju ёitave proizvodne grane.Raspodjelom ekstradoЬiti na poduzeca u kojima se ta doЬitostvaruje i na glavne direkcije takoder је naglasen individualniprivredni karakter glavnih direkcija. Na taj naёin glavnedirekcije io8 neposrednije postaju privredni ёinioci i visiorganizacijski oblik nasih privrednih poduzeca. One nisu vi.Sesamo organi na8ih privrednih ministarstava i njihovi sэ.Stavnidijelovi, nego i neposredno privredne organizacije. То le vrlodalekosezna ёinjenica u preorijentaciji na8eg drzavnog aparatau njegovu odnosu prema privredi. U njoj se svakako ogledaZiva tendencija ka ukidanju p·arazitskog karaktera drzavnogaparata, ka prelaZenju s kolosijeka administrativnog upravljanjana kolosijek operativnog rukovodenja, sudjelovanja uproizvodnji.Као sto smo vec istakli, stimulacija u nasem privrednomsistemu veca је nego sto је bila u kapitalistiёkim vremenimaupravo stoga sto је nas pt:ivredni sistem sposoban da stimulirai one koji neposredno stvaraju vrijednost, tj. radnistvo. Та seёinjenica neposredno ogleda u fondu rukovodstva.U staroj Jugoslaviji bila su rukovodstva poduzeca i radnistvodva potpuno suprotna, nepomirljiva pola. Ako је direktori davao nagrade, bilo је to samo kupovanje prodanih du8a izradniёkih redova i vodilo је jedino povecanju eksploatacije.Fond rukovodstva је, naprotiv, stimulacija za povecanje pro-32duktivnosti rada u korist radniёke klase, u korist ёitavogradnog naroda, u opcenarodnu korist. Cinjenica da njimeupravlja rukovodstvo poduzeca, odnosno proizvodne grane(nakon prethodnog savjetovanja s odnosnom sindikalnom organizacijom),podiZe, s jedne strane, autoritet rukovodstva аs druge strane, dokazuje da u nasem sistemu radnistvo i rukovodstvonisu vise medusobno suprotni tabori, nego da pred­' 'stavljaju privrednu i drustvenu cjelinu, koja se formira uokolnostima socijalistiёke izgradnje nase zemlje, u uvjetimapolitiёkog i socijalnog oslobodenja radniёke klase.Logiёno је da stimulativni karakter uredЬi dosljedno vodiraёuna i оfederativnoj izgradnji nase zemlje i da uredbe neosiguravaju samo podstrek za privredna poduzeea, nego i zaprivrednu djelatnost pojedinih republika. U tom pogledu teuredbe treba da predstavljaju snaZnu protuteZи birokratskomcentralizmu, ali i privrednom partikularizmu. Stimulacija imogucnost istinske konkretizacije prema uvjetima u pojedinimrepublikama idu u tim uredbama upravo do krajnjih granicapreko kojih ne Ьismo smjeli prijeci ako ne Ьismo htjeli rиSitljedinstvo nasega privrednog sistema.Jasno је da се na samom terenu prilikom provodenja tihuredaba Ьiti mnogo muka i te8lroca. Те uredbe zahtijevaju formiranjenovih pojmova u svijesti nasih privrednika. Radi sejednostavno о tome da ostatke kapitalistiёkog privrednog mi­Slj.enja ~amijenimo novim privrednim shvacanjima, novimpr1vrednim mentalitetom, koji odgovara !';adrzaju i karakterunasega privrednog sistema... VaZno је, dakle, dobro shvatiti te uredbe s njihove principi]elnestrane. Isto tako vamo је shvatiti ih i s raёunovodstven~i knjigovodstvene strane. One nam nista ne Ьi pomogleako biSmo ih samo teorijski dobro shvatili, ako bismo razumjeli~amo _nj~ovu ~rincipijelnu vamost, а ne bismo bili sposobшda ih 1 u nasem raёunovodstvu i u knjigovodstvu provedemou Zivot. Pri tome cemo naici i na potrebu da razradunaseg raёunovodstva i knjigovodstva najёvтSce povezemo sasto brzom razradom nase planske metodologije i· planskekontrole.З Socljalizam i ekonomija33