Socijalizam i ekonomija - Učitelj neznalica i njegovi komiteti

' гi'l~ ! t•;',proizlazi iz obavljanja tih usluga ostaje zadтuzna- onda bardio viSka rada ni u kom slucaju nije pretvoren u viSak vrijednostivec predstavlja zadruZnu, tj. druStvenu akumulaciju.· Takvi primjeri postoje u postepenoj socijalistickoj rekonstrukcijipoljoprivrede putem zemljoradnickog zadrugarstva,kada zadrugari jos nisu unijeli u zadrШnu imovinu svoju zemlju,gdje se, dakle, ne radi о radnoj zadruzi ~istog socija.listi~kogtipa, nego о zemljoradnickoj koja, medutim, vec pos]edu]ezadruZna oruda za proizvodnju. Onda se u procesu proizvodnje,koji је obavljen zadruZnim orudima za proizv~dnju~ n~temelju spomenutih pretpostavki, neposredno ne proiZVodi Vlsakvrijednosti. Onaj dio viSka rada koji је stvarno иSао uzadruZnu akumulaciju iz toga dijela procesa proizvodnje nepredstavlja viSe i ne moze predstavljati visak vrijednosti, bezobzira na cinjenicu da se finalni proizvod, s oЬzirom na privatnovlasniStvo zemlje, prisvaja jos privatno i da- opcenitouzevsi - moze Ьiti predmet spekulacije, stihijskog kretanjacijena itd.Ako su sva sredstva za proizvodnju u8la u zadrU.Zno vlasniStvo,mozemo govoriti о zavrsenom zadrU.Znom preobraZajudoticnog procesa proizvodnje. Prema· tome, za sve dijeloveprocesa proizvodnje vrijedi sada ono sto smo prije istakli zaonaj dio procesa koji је izvrsen zadruZnim sredstvima za radna osnovi spomenutih postavki.Razmotrimo - na temelju takvog zadrиZnog vlasniStva- karakter rada. Rad nije viSe privatni rad. Postoji, prvo,opcedru8tvena funkcija rada, jer su proizvodi namijenjeni razmjeni,а, drugo, dru8tvena organizacija rada, analogna dru8tvenojorganizaciji rada u pojedinacnoj tvornici. Radna snaga nenastupa kao roba; zadrugari doЬivaju za svoj rad ekvivalentumanjen za zadrШnu akumulaciju. Prisvajanje nije ni privatno,kao u sitnoj robnoj proizvodnji, ni kapitalisticko, kaou kapitalistickom nacinu proizvodnje. Prisvajanje је postalodru8tveno, dodu8e jos ne u smislu dr.zavne kao opcenaтodneimovine, vec је ono neposredno zadruZno. Prema tome, nemoze se razviti proturjeenost izmedu dru8tvenog rada i kapitalistickogprisvajanja. Шezla је takoder proturjecnost izmeduprivatnog i druStvenog rada posto su Ьivsi sitni robni48proizvodaci ujedinjeni u zadrugu. Medutim, jos postoji izvjesnaproturjecnost izmedu drustvenog rada i zadruznogprisvajanja; postoje jos izvjesni elementi posredno drustvenograda. Ako se, pak, zadrиZna proizvodnja i razmjena provodena temelju i u okviru privrednog plana socijalisticke drzaveаza to postoje svi uvjeti ekonomske, politicke i klasne prirode(dominantan polozaj drzavnog sektora privrede, drzava је socijalisticka,zadrugari su dio radnog naroda, u zadrumom procesuproizvodnje ne javlja se eksploatacija) - ta se proturjecnostne moze pretvoriti u antagonizam izmedu upotrebnevrijednosti i vrijednosti, vec, naprotiv, u sukoЬljavanju dosljednosocijalistickih i privatnih robno-novcanih odnosa potpo•ma.ze dosljedno socijalisticke.u podrucju zadruzne proizvodnje ucinjen је, dakle, likvidacijomproturjeenosti izmedu privatnog i dru8tvenog radakvalitativan skok iz desocijalistickih odnosa proizvodnje u sasvimnove odnose. Ti novi odnosi vec su socijalisticki upravozbog toga sto na temelju zadrU.Zne imovine sredstava za proizvodnjune postoje vise spomenute suprotnosti. Medutim, onisu najprimitivniji oblik socijalistickih odnosa, oblik koji izricitoodgovara ujedinjavanju dojucerasnjih sitnorobnih proiz~vodaca u socijalisticki sektor privrede.U cjelini uzevsi, za robni oblik u podrucju zadrШne proizvodnjei razmjene vazi u sustini isto sto smo rekli za robnioblik u podrucju drzavne socijalisticke proizvodnje i razmjene,s tom razlikom da kod zadruga jos postoje izvjesni elementiproturjecnosti izmedu karaktera rada i prisvajanja, ali onizbog орее socijalisticke osnovice ne prihvacaju viSe antagonistickikarakter.Iz svega sto smo do sada konstatirali о revolucionarnompreobrazaju karaktera rada i roba proizlazi ·da је na socijalistickomsektoru nase privrede i u borЬi socijalistickog s privatnim,kapitalistickim - Ьiо podvrgnut revolucionarnom preobraZajusvoga sadrzaja i svoga djelovanja takoёler zakon vтijednosti.Socijalisticki odnosi proizvodnje svakako traze postojanje. i aktivnu ulogu zakona vrijednosti cim postoji тazmjena natemelju privredne samostalnosti socijalistickih poduzeca, odnosnona temelju zadrU.Zne imovine socijalistickog tipa. Ме-4 Socijalizam i ekonomija49