metody, formy i programy kształceniaEtyka profesjonalna czy nieprofesjonalnaUtożsamianie etyki zawodowej z etyką jedyniewolnych zawodów (czyli profesji) jest już dzisiaj podejściemnader kontrowersyjnym. W.J. Bober twierdzinatomiast, iż istnieje zgoda na to, że nie wszystkiezawody zasługują na tworzenie dla nich etyki zawodowej.Powołuje się on na H. Jankowskiego, przytaczającwarunki niezbędne dla uprawomocnienia etyki danegozawodu, jakimi są: ranga wartości, które dotycządziałania przedstawicieli danego zawodu, autonomicznośćdecyzji, prestiż społeczny – wysokie kwalifikacje wymaganedo wykonywania zawodu oraz odpowiedzialność społeczna11 . Bober akceptuje wszystkie te warunki, chociażpodkreśla ich różne znaczenie.Jednakże etyka wolnych profesji jest dzisiaj tylkocząstką etyki zawodowej. Bober odróżnia osąd lekarzaczy sędziego od osądu elektryka decydującego o grubościprzewodu wybranego do konkretnego zastosowania 12 , alejest to rozróżnienie sztuczne 13 . Etyka elektryka jestczęścią etyki inżynierskiej, podobnie jak etyka kasjerkijest częścią etyki bankowości, a etyka pielęgniarskajest częścią etyki medycznej, mimo że elektryk, kasjerczy pielęgniarka nie są wolnymi zawodami. Tymniemniej pielęgniarki, jak również przedstawicielkirecepcjonistek, z reguły zasiadają w USA w zespołachds. etyki medycznej i przestrzeganie takowej jest odnich wymagane (co jest niezbędne, aby uniknąć naprzykład sytuacji narażania na śmierć lub powikłaniaosób, nie przyjętych przez recepcjonistów do szpitala)14 . Inaczej miała się sprawa w czasach dawniejszych,gdy recepcjonistka w prywatnej klinice informowałalekarza o zgłoszeniu się każdego pacjenta, dzisiajjednak obowiązki są znacznie bardziej rozdzielone,rodzielona jest też odpowiedzialność etyczna i profesjonalna.Podobnie w nowoczesnej fabryce każdyrobotnik ma obowiązek zatrzymania taśmy produkcyjnej,jeżeli widzi produkt z niebezpiecznym defektem,podczas gdy dawniej uprawnień takich nie miał nawetmistrz a tylko dyżurny inżynier, i korzystanie z tegouprawnienia jest obowiązkiem moralnym każdegopracownika, podobnie jak w pewnych sytuacjachobowiązkiem każdego pracownika jest whistleblowing(informowanie władz o niebezpiecznych nieprawidłowościachw danej firmie lub instytucji). Etykazawodowa dotyczy też, bezsprzecznie, pracownikówadministracji publicznej, policji, wojska, bibliotekarzy-15i wielu innych zawodów, które nie stanowią profesji.Ponadto, jak słusznie zauważa Bober, także lekarze,architekci, ludzie biznesu i prawnicy pracują dzisiajzwykle w wielkich firmach, tworząc zespoły – niespełniają zatem definicji autonomicznego członkawolnego zawodu 16 . Czyż sytuacja taka miałaby uwalniaćich od odpowiedzialności etyki zawodowej?Problem ten ma znaczenie w rozważaniach Boberanad etyką komputerową, twierdzi on bowiem, że oile programiści mają pewne cechy wolnego zawodu,a więc także można przypisać im etykę zawodową, otyle praca wielu innych komputerowców profesją niejest, a więc etyka zawodowa się do nich nie odnosi.Słuszniejsze byłoby potraktowanie etyki komputerowejjako specyficznego działu etyki inżynierskiej,dotyczącej w mniejszym lub większym zakresiewszystkich uczestników procesu tworzenia produktu(artefaktu) – od zaprojektowania, poprzez fazy wykonawcze,aż do niezbędnego nadzoru nad warunkamibezpiecznego użytkowania.Wartościowe ukradkowe rozważaniaEtyce komputerowej Bober poświęcił ostatnie30 stron książki, z czego większość 17 dotyczy meta--etycznego zagadnienia, w jakim stopniu normatywneproblemy etyki komputerowej wymagają odrębnegoi wyjątkowego potraktowania w filozofii moralnej.Jedynie krótki rozdział szósty 18 rozważa bardziejbezpośrednio kwestie etyki komputerowej. Autorzaznacza jednak, że jego rozważania można (...) trak-11Bober rozważa dodanie do tej listy następujących warunków rozważanych w literaturze przedmiotu: „mentalnycharakter pracy, wysokie zarobki, istnienie organizacji profesjonalnej oraz wymaganie koncesji”.12W.J. Bober, op. cit., s. 91.13Tak ostry podział zdaje się wynikać z rozróżnienia etyki stosowanej (applied ethics) i etyki zawodowej (professionalethics), który Bober wprowadza krytykując podejście D. Johnson; w USA termin professional ethics jest w coraz mniejszymstopniu łączony z pojęciem profesji jako wolnego zawodu, a w coraz większym z szerzej definiowanym pojęciemprofesjonalizmu. Por. op. cit., s. 106.14Bober próbuje ośmieszyć podobne podejście pisząc: włączalibyśmy w zakres tego pojęcia jednocześnie lekarzy, pielęgniarki,felczerów, salowe, laborantów, szpitalne sprzątaczki i farmaceutów, a może także kierowców karetek pogotowia (s. 94). Otóżnowoczesna etyka medyczna (w przeciwieństwie do wąskiej etyki lekarskiej czy pielęgniarskiej) dotyczy właśnie tychwszystkich zawodów, gdyż ich wspólną cechą jest bezpośredni wływ na stan zdrowia pacjenta.15Tu znowu Bober próbuje uznać, że etyka bibliotekarska nie jest etyką zawodową, co jest nieprawdziwe. Pokazała tosytuacja wprowadzonych kilka lat temu w USA przepisów, wymagających przekazywania informacji o wypożyczanychprzez dane osoby książkach pracownikom służb bezpieczeństwa, bez nakazu sądowego. Środowisko bibliotekarskieuznało to za nieetyczne i podjęło decyzję o nieprzechowywaniu tych informacji; niezależnie od naszego podejściado przedmiotu sporu etycznego nie ulega wątpliwości, że w grę wchodzą zasady etyki profesjonalnej. Nie chodzi tujedynie o fakt posiadania przez bibliotekarzy swojego kodu etycznego (http://www.ala.org/ala/oif/statementspols/codeofethics/codeethics.cfm[30.03.2008]), ale także o korzystanie z niego w obronie prywatności użytkowników. Por.W.J. Bober, s. 101, gdzie autor twierdzi, że taka etyka jest zbyteczna.16Op. cit., s. 97–99.17Op. cit., s. 152–170.18Op. cit., s. 171–177.16 e-<strong>mentor</strong> nr 2 (24)
Powinność w świecie cyfrowymtować nie jako propozycję normatywną, ale jako namysłnad już dokonanymi propozycjami normatywnymi 19 – należyubolewać nad takim zakrojeniem tego rodziałui nieufnością wobec etyki normatywnej.Na uwagę zasługuje stworzona przez autora mapapowinności w cyberprzestrzeni – pokazuje ona modelrozumowania na tematy szeroko rozumianej etykikomputerowej 20 . Niestety, zamiast szerszego opisutego interesującego modelu, autor stwierdza, że niema tu oczywiście miejsca na szczegółowe omawianie kwestiirozgraniczenia różnych powinności uwidocznionychw tym modelu 21 . Nie ma również czasu na szczegółoweomówienie samego modelu, skoro autor poświęcamu niespełna dwie strony. Po spędzeniu masy czasu narozważaniu innych zagadnień, brak uwagi poświęconejnajważniejszemu osiągnięciu książki należy uznaćza niefortunny.PodsumowanieWedług Bobera zachowanie w książce abstrakcyjnychrozważań filozoficznych i etycznych może sprawiaćpewną trudność Czytelnikowi mniej biegłemu w subtelnościachfilozoficznych. A zatem ukazanie szerszego tła filozoficznegoi etycznego sporów prowadzonych w dziedzinieetyki komputerowej jest korzystne dla zrozumienia samejproblematyki i pokazania możliwych rozstrzygnięć 22 . Autortej recenzji, akurat nie należąc do „mniej biegłychfilozoficznie”, ma inną wątpliwość – czy mianowicieowo tło filozoficzne nie jest ukazane w niniejszejksiążce operując metodologią analizy logicznej w styluautorów z połowy XX wieku (takich jak C.D. Broad),zarzuconą w głównym nurcie filozofii analitycznej.Nie jestem też pewien, czy autor dotrzymał obietnicy,złożonej we wstępie, iż w książce podjął się nowegoopracowania tej tematyki, ponieważ nie jest to publikacjauaktualniona 23 . Jednakże Dodatek do książki,który został omówiony na początku, pokazuje, żejakiekolwiek mogą być powody wymienionych tutajniedociągnięć tej publikacji, powodem takim nie jestbrak zdolności filozoficznych jej autora, ani brakz jego strony umiejętności analizy konkretnych problemówetyki komputerowej. Należy więc oczekiwaći życzyć autorowi nowych publikacji.PolecamyJan A. FazlagićZarządzanie wiedzą w szkoleWydawnictwa CODNWarszawa 2007Nakładem Wydawnictw CentralnegoOśrodka Doskonalenia Nauczycieli,w ramach serii Zarządzanie szkołą,ukazała się publikacja J.A. FazlagiciaZarządzanie wiedzą w szkole. Autorstwierdza, iż polskie szkoły powinnysystematycznie zarządzać wiedzą,gdyż jest ona zasobem decydującymo sukcesie kraju, a dobre zarządzanieszkołą przekłada się na dobrezarządzanie wiedzą w oświacie.Książka rozpoczyna się od scharakteryzowania szkołyopartej na wiedzy oraz wskazania na potrzebę zarządzaniawiedzą w polskiej oświacie (Nie wszystkie szkoły,które nie zarządzają wiedzą, są z natury złe, lecz większość źlezarządzanych szkół nie zarządzani wiedzą.). Autor omawiarodzaje wiedzy, jakimi zarządza się w oświacie oraz wskazujena możliwości jej tworzenia przez wykorzystanieinnowacyjności. Radzi też, jak pobudzać kreatywnośćoraz ostrzega przed schematami myślowymi występującymiw szkołach.Sukces szkoły nie jest możliwy bez dobrego przywództwa.Dlatego jeden z rozdziałów został poświęcony rolidyrektora w szkole opartej na wiedzy. Autor wyjaśniaw nim, czym różni się wiedza od mądrości, omawiakompetencje efektywnego dyrektora oraz radzi, jak kreowaćswój wizerunek. Niezwykle istotnym czynnikiemdecydującym o wynikach szkoły jest również jej kulturaorganizacyjna oraz system wewnętrznych wartości.W książce przedstawiono rodzaje kultur organizacyjnychoraz sposoby wpływania na ich zmianę w kierunku szkołyopartej na wiedzy, w której stale obecne są zbiorowei indywidualne modele uczenia. Ostatni rozdział stanowipodsumowanie omawianych zagadnień i prezentujestrategie zarządzania wiedzą.Książka będzie z pewnością niezwykle przydatna i inspirującadla osób związanych z oświatą, w szczególnościdyrektorów szkół, nauczycieli, wizytatorów oraz pracownikówośrodków doskonalenia nauczycieli. Publikacjadostępna jest na stronie: http://www.nike.codn.edu.plPodziel się swoją wiedzą!19Op. cit., s. 171.20Op. cit., s. 176. Ciekawy jest zwłaszcza prawy dolnyróg zamieszczonego wykresu, przedstawiający proponowanypraktyczny model rozumowania w kwestiachetyki komputerowej.21Op. cit., s. 177.22Op. cit., s. 9.23Jest to sytuacja osobliwa, gdyż nawet pobieżneposzukiwania artykułów i abstraktów w interneciepozwoliłyby przynajmniej w minimalnym stopniu nauaktualnienie książki.W ostatnich miesiącach możemy obserwować corazintensywniejszy rozwój platform umożliwiającychużytkownikom internetu z różnych krajów dzielenie sięwiedzą i doświadczeniami. Do najbardziej popularnychmożemy zaliczyć: Videolectures.net, Slideshare.net,Skillsfeed.com. Nagły rozkwit tego typu serwisów toefekt nie tylko rozpowszechniania się technologii Web2.0, ale przede wszystkim dowód zmian społecznychw kierunku otwartości, egalitaryzmu, potrzeby dzieleniasię wiedzą, wzrastającej świadomości technologicznejspołeczeństwa. Zachęcamy więc, aby dołączyć do globalnejspołeczności!kwiecień 2008 17
- Page 2 and 3: 3 Od redakcji3 Aktualności4 Noweli
- Page 4 and 5: Nowelizacja regulacji dotyczących
- Page 6 and 7: metody, formy i programy kształcen
- Page 8 and 9: metody, formy i programy kształcen
- Page 10 and 11: metody, formy i programy kształcen
- Page 12 and 13: metody, formy i programy kształcen
- Page 14 and 15: metody, formy i programy kształcen
- Page 18 and 19: metody, formy i programy kształcen
- Page 20 and 21: metody, formy i programy kształcen
- Page 22 and 23: metody, formy i programy kształcen
- Page 24 and 25: metody, formy i programy kształcen
- Page 26 and 27: metody, formy i programy kształcen
- Page 28 and 29: metody, formy i programy kształcen
- Page 30 and 31: metody, formy i programy kształcen
- Page 32 and 33: e-edukacja w krajuBadanie eye track
- Page 34 and 35: e-edukacja w krajuRysunek 2. Szybki
- Page 36 and 37: e-edukacja w krajuEdukacja w służ
- Page 38 and 39: e-edukacja w krajuu podstaw któreg
- Page 40 and 41: e-edukacja w krajuPonadto zawiera l
- Page 42 and 43: e-edukacja w krajuDrugi panel, pod
- Page 44 and 45: e-edukacja w krajuwymi. Dane zebran
- Page 46 and 47: e-edukacja w krajugdyby uniwersytet
- Page 48 and 49: e-edukacja w kraju! barierę mental
- Page 50 and 51: e-edukacja w krajurespondentów mo
- Page 52 and 53: zarządzanie wiedząRozwój organiz
- Page 54 and 55: zarządzanie wiedząpotrzebowali fi
- Page 56 and 57: zarządzanie wiedząpoparcia dla ni
- Page 58 and 59: zarządzanie wiedządejmowania decy
- Page 60 and 61: zarządzanie wiedząRysunek 1. Lini
- Page 62 and 63: zarządzanie wiedzą! licencja niew
- Page 64 and 65: zarządzanie wiedzą! fazę kreowan
- Page 66 and 67:
zarządzanie wiedząprzez indywidua
- Page 68 and 69:
zarządzanie wiedząpowszechnie bez
- Page 70 and 71:
kształcenie ustawiczneMotywy uczes
- Page 72 and 73:
kształcenie ustawicznemiasto powy
- Page 74 and 75:
kształcenie ustawiczneTabela 5. Ko
- Page 76 and 77:
e-biznesOcena zachowania użytkowni
- Page 78 and 79:
e-biznesRozwiązaniem wartym uwagi
- Page 80 and 81:
e-biznesRysunek 3. Dzienna liczba r
- Page 82 and 83:
e-biznespojawiających się na konc
- Page 84 and 85:
e-biznesi edytować w wewnętrznym
- Page 86 and 87:
e-biznessystemu zarządzania wiedz
- Page 88 and 89:
e-edukacja na świecieValidating a
- Page 90 and 91:
e-edukacja na świeciehave been fou
- Page 92 and 93:
e-edukacja na świecieintegration a
- Page 94 and 95:
e-edukacja na świecieused in this