Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
182<br />
17.4. Lèssicu<br />
Sendi custu sceti unu traballu de gramàtica normalisadora (prus atenta a is<br />
formas e a sa grafia insoru), no est innoi sa seu <strong>po</strong> si stentai chistionendi de lèssicu,<br />
ca at a depi essi cumpudau prus a fundu de cumissionis <strong>po</strong>stas <strong>po</strong> cus<strong>su</strong>. Duncas<br />
inditaus sceti is chi si parint is lìnias-ghias <strong>po</strong> <strong>su</strong> chi s’at a depi fai in <strong>su</strong> benidori.<br />
At a tocai:<br />
a) a preferri sèmpiri is fueddus <strong>sardu</strong>s sintzillus o desinuncas is prus antigus<br />
connotus (<strong>po</strong>tecaria <strong>po</strong> *farmacia, pangàrgiu <strong>po</strong> *macellaju, genna <strong>po</strong> *<strong>po</strong>rta,<br />
grogu <strong>po</strong> *giallu);<br />
b) a torrai a abiatzai fueddus de <strong>su</strong> connotu mancai no siant spainaus meda o<br />
siant acalamaus (concoi <strong>po</strong> *digeriri);<br />
c) a permiti, as<strong>su</strong>mancu finsas a candu sa lìngua ofitziali no s’at a stabilessi,<br />
is sinònimus (bufai a bruncu / intullu; fueddai / allegai; bolli / cherri; matessi /<br />
pròpiu);<br />
d) a preferri sèmpiri is fueddus chi ndi benint inderetura de <strong>su</strong> latinu (nexi<br />
intamis de <strong>su</strong> prus trigadiu *curpa);<br />
e) a amiti arricamentus de sentidus figuraus a is fueddus fitianus (sitzigorru <strong>po</strong><br />
*chiocciola o *at, <strong>po</strong>rtalitu de sa lìngua <strong>po</strong> *s<strong>po</strong>rtellu linguìsticu, sorixeddu <strong>po</strong><br />
*mouse, gias<strong>su</strong> de s’arretza <strong>po</strong> *situ internet);<br />
f) a allogai fueddus stràngius chi ant pigau giai amori de domu (giòmetra,<br />
giografia <strong>po</strong> *geòmetra, *geografia);<br />
g) a no fai is fueddus nous e is fueddus artus segundu is arrègulas de evolutzioni<br />
fonètica de <strong>su</strong> <strong>sardu</strong>, ma a sighiri sa forma de is cultismus internatzionalis (democràticu,<br />
stòria, geotèrmicu <strong>po</strong> *demogràdigu, *stòrgia, *giotèrmigu);<br />
h) a lassai a una parti is <strong>su</strong>fis<strong>su</strong>s chi no funt <strong>sardu</strong>s (-inu, -tzioni, -tivu), a<strong>po</strong>derendi-ddus<br />
sceti in is fueddus scìpius chi ndi benint inderetura de <strong>su</strong> latinu (telefoneddu,<br />
standardisadura, inditadori, ma corretzioni, tradutzioni, aministrativu);<br />
i) a lassai a una parti is cràchidus de is àteras lìnguas, si teneus giai una forma<br />
sarda sintzilla (week-end/fine settimana ‡ coa de cida);<br />
l) a fraigai fueddus nous sighendi <strong>su</strong> gèniu de sa lìngua nosta, bastit chi si cumprendant<br />
(sciàcua-pannus / màchina de sciacuai / lissiera <strong>po</strong> *lavatrici, sciàcuastrexu<br />
/ màchina de fai strexu <strong>po</strong> *lavastoviglie);<br />
m) a preferri sèmpiri, comenti fait sa <strong>po</strong>lìtica linguìstica de is àteras lìnguas<br />
neolatinas <strong>po</strong> <strong>su</strong> chi spetat a is fueddus ingle<strong>su</strong>s, a pesai o a tradusi totu <strong>su</strong> chi fait<br />
(computer ‡ computadori / carculadori / ordinadori);<br />
n) pruschetotu <strong>po</strong> is fueddus de sa lìngua aministrativa, a fai una circa manna<br />
me is documentus <strong>sardu</strong>s antigus <strong>po</strong> torrai a pigai is fueddus chi imperamus e a ddis<br />
alladiai <strong>su</strong> sentidu o a ddis donai unu sentidu nou (machìtzia <strong>po</strong> multa, òmini de<br />
corona <strong>po</strong> giugi de paxi, corona <strong>po</strong> tribunali, meria <strong>po</strong> provìntzia).<br />
impag. Nuovo 182<br />
9-03-2009, 19:08
Change language