Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
c) de no nosi stesiai meda, <strong>po</strong> cantu fait, de is grafemas de sa lìngua italiana<br />
ca totus dda imperaus me ofìtzius e scolas. Aici <strong>su</strong> fonema [k] (velari oclusiva<br />
<strong>su</strong>rda) ananti de sa /i/ e sa /e/ ddu scrieus cun <strong>su</strong> grafema /ch/, (chitzi). Su fonema<br />
[tʃ] (palatali africada <strong>su</strong>rda) ddu scrieus /c/ (+ e, i) (centu) e /ci/ (+ a, o, u) (àcia). Su<br />
fonema [dʒ] (palatali africada sonora) ddu scrieus /g/ (+e, i) (genugu) e /gi/ (+ a,<br />
o, u) (agiudu). Su fonema [ʃ] (pustialveolari fricativa <strong>su</strong>rda) ddu scrieus /sc/ (+e, i)<br />
(sciri) e /sci/ (+ a, o, u) (càscia);<br />
d) de pro<strong>po</strong>nni una grafia discansosa, allobendi sceti is consonantis presentis<br />
in lana sarda, /l/,/n/,/s/,/r/,/d/, che in pillu, mannu, passit, carru, Medda, ca no tocat<br />
a ddus cunfundi cun pilu, manu, pasit, caru, meda (‡ 5.2. puru);<br />
e) de amostai sèmpiri seberaus is fueddus mìnimus: de sa (e no *dessa); is<br />
proclìticus: a mi-ddu donas? (no *a middu donas?) e is enclìticus de <strong>su</strong> verbu<br />
(ma cun is linieddas in me<strong>su</strong>): nara-mi-ddu (no *naramiddu); is cum<strong>po</strong>stus (cun is<br />
linieddas in me<strong>su</strong>): trata-ca<strong>su</strong> (no *trataca<strong>su</strong> o *trataga<strong>su</strong>); bessint de custa arrègula<br />
sceti is dìcius-avèrbius cum<strong>po</strong>stus cun is pre<strong>po</strong>sitzionis a, in e de chi espressant<br />
unu cuntzetu ùnicu e chi fitianamenti currespundint in Italianu a unu fueddu sceti<br />
(es. apalas [no *a palas] = it. dietro, abellu [no *a bellu] = it. piano, as<strong>su</strong><strong>su</strong> [no *<br />
a <strong>su</strong><strong>su</strong>] = it. <strong>su</strong>, impari [no *in pari] = it. assieme, etc.);<br />
f) de no imperai sa metàtesi: <strong>sardu</strong> (e no *sadru), si no siat fueddu etimològicu:<br />
pedra fl lat. PETRAM (no *perda); o fueddu imperau cun sa metàtesi<br />
sceti: craba fl lat. CAPRAM (e no *cabra);<br />
g) de scriri is fueddus prenus: sa pre<strong>po</strong>sitzioni de sena de elisioni, comenti in<br />
sa domu de babu (non *s’om’ ‘e babu); fueddus che bìngia (no *ìngia), domu<br />
(no *omu), gatu (no *atu), genna (no *enna); in <strong>po</strong>esia sceti est amìtia s’elisioni<br />
<strong>po</strong> apretu de mètrica; tocat perou chi s’apòstrofu inditit cun craresa sa lìtera chi ndi<br />
est arruta: sa domu ‘e babu;<br />
h) de scriri s’acentu tònicu apitzus de fueddu ossìtonu o truncu (acentau in<br />
s’ùrtimu sìllaba: [is<strong>su</strong>] pa-pàt, nara-mì) e proparossìtonu o lìscinu (acentau in<br />
sa de tres ùrtimus sìllabas: àr-vi-u, là-ca-na) e no apitzus de fueddu parossìtonu<br />
o pranu (acentau in sa de duas ùrtimus sìllabas: is-<strong>su</strong> pa-pat, par-ti-u); <strong>po</strong> fai sa<br />
scridura discansosa si destinaus de imperai s’acentu grai (à, è, ì, ò, ù) sceti, chena<br />
de fai contu chi sa vocali tònica tengat pronùntzia aberta o serrada;<br />
i) de scriri s’acentu fònicu, <strong>po</strong> inditai chi sa /e/ o sa /o/ funt abertas (e insandus at a essi<br />
grai: è, ò) o serradas (e insandus at a essi acutzu: é, ó), sceti in fueddus omògrafus candu iant a<br />
<strong>po</strong>di nasci dudas a<strong>su</strong>ba de ita bolit nai <strong>su</strong> fueddu (es. òru / óru; [deu] spèru / [<strong>su</strong>] spéru, etc.).<br />
70<br />
impag. Nuovo 70<br />
9-03-2009, 19:07