Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
94<br />
5.2. Consonantis<br />
Is consonantis oclusivas <strong>su</strong>rdas (chi impari a sa labiodentali bieus in sa Tauledda<br />
5 a pàg. 91) no ddas scrieus mai allobadas ca in Camp. no nci at mai o<strong>po</strong>sitzioni<br />
funtzionali 1 simpli-allobada, giai chi is chi fiant allobadas in latinu donant in Sardu<br />
sonu oclusivu <strong>su</strong>rdu (/p, t, c/), is chi fiant simplis in latinu donant in Sardu Camp.<br />
sonu fricativu sonoru (/b, d, g/ lèbias).<br />
Mancu is consonantis oclusivas sonoras (/b, d, g/ fortis) (càstia sa Tauledda 6 a<br />
pàg. 94) tenint abisòngiu de ddas allobai in sa scridura, siat ca in latinu no ddu fiant<br />
mai (foras -DD- in is cum<strong>po</strong>stus cun AD-, in s’interis in Sardu a<strong>po</strong>deraus sa /dd/<br />
ma <strong>po</strong> sa cacuminali chi benit de sa -LL- latina), siat ca in is làssidus fait a ddas ligi<br />
oclusivas (es. acabbai, aggradessi) o oclusivas-fricativas segundu is logus (abbarrai<br />
o abarrai, adderetzai o aderetzai), duncas, <strong>po</strong> nosi aostai de imperai grafias diferentis<br />
in fueddus chi funt a <strong>su</strong> contras allòfonus sceti, acerreus a tenni sa prus grafia<br />
discansosa, est a nai cun d-una consonanti sceti. Custu balit puru <strong>po</strong> is labiodentalis<br />
(f, v), sa bilabiali nasali (m) e totu is africadas (c palatali, g palatali, tz, z).<br />
Insandus, comenti eus a biri prus ainnantis, is consonantis chi scrieus allobadas<br />
funt sceti is chi a<strong>po</strong>derant o<strong>po</strong>sitzioni funtzionali simpli-allobada: L (filu-fillu), N<br />
(manu-mannu), S ([<strong>su</strong>] ca<strong>su</strong> - [deu] cas<strong>su</strong>), R (caru-carru), D (seda-sedda), discansosa<br />
de arregordai <strong>po</strong>nendi a menti is fueddus lana sarda.<br />
In conca de fueddu is consonantis oclusivas sonoras in logus medas ndi arruint<br />
in fonètica sintàtica candu tenint ananti unu fueddu chi acabat a vocali, ma <strong>su</strong> parrimentu<br />
nostu est ca tocat a scriri <strong>su</strong> fueddu sèmpiri in sa pròpiu manera, a<strong>po</strong>derendi<br />
puru sa lìtera chi ndi arruit in <strong>su</strong> fueddai.<br />
In sa Tauledda 7 a pàg. 96-97 funt inditadas is consonantis nasalis, sa laterali, sa<br />
vibranti e sa fricativa alveolari. Custas consonantis funt is chi tenint prus formas diferentis<br />
de pronùntzia in corpus de fueddu candu funt a me<strong>su</strong> de vocalis. Sa /n/ in totu <strong>su</strong> Campidanu<br />
de me<strong>su</strong> e de parti de scurigadòrgiu dda pronùntziant a nasalisadura de sa vocali chi<br />
ddoi est ananti e in <strong>su</strong> Sàrrabus a sa nasalisadura aciungint <strong>su</strong> corpu de gùturu puru.<br />
Sa /l/ est de seguru sa consonanti chi tenit prus allòfonus in campidane<strong>su</strong> (in sa tauledda<br />
nci-ndi eus <strong>po</strong>stu seti), est a nai maneras diferentis de pronuntziai <strong>su</strong> pròpiu fonema (no ddoi<br />
at mai o<strong>po</strong>sitzioni funtzionali intra de is formas), e sa /r/ puru in fueddus medas ndi arruit.<br />
1 O<strong>po</strong>sitzioni funtzionali : est <strong>su</strong> fenòmenu <strong>po</strong> chi, mudendi unu sonu sceti de <strong>su</strong> fueddu,<br />
mudat <strong>su</strong> sentidu de <strong>su</strong> fueddu etotu (es. soli, nòmini, sole / solli, verbu, solere). Candu <strong>su</strong><br />
sonu chi mudat no fait mudai <strong>su</strong> sentidu de <strong>su</strong> fueddu, chistionaus de allòfonus (pronùntzias<br />
diferentis in logus diferentis de <strong>su</strong> pròpiu fueddu), duncas in custu atopu no ddoi at o<strong>po</strong>sitzioni<br />
funtzionali (es. soli / solli / sobi / sogui / sorhi / soi, ecc., pronùntzias diferentis de <strong>su</strong> pròpiu<br />
fueddu, soli) e sa grafia depit essi ùnica.<br />
impag. Nuovo 94<br />
9-03-2009, 19:07
Change language