Ainas po su sardu - DOMU

Po aguantai sa firmesa de scridura e po favoressi su de si cumprendi a pari,
nosu naraus de scriri sèmpiri is fueddus apoderendi sa lìtera etimològica latina (/n,
l, r/).
Po s’infiniu de is verbus de sa de tres coniugatzionis eus sceberau de nci ponni
sa forma etimològica cumpria (es. bessiri) mancai siat spainada meda sa forma
truncada e cuntrata puru (es. bessì), de s’ora chi po analogia cun sa norma proposta
po fueddus che dii (fl DIEM) o nii (fl NIVEM) emus a essi tentu sa forma bessii,
chi s’est parta pagu crara e tropu atesu de su connotu.
Eus acèrriu puru custa norma po infinius de verbus no arregularis de sa de duas
coniugatzionis chi parint de sa de tres, est a nai sciri, scriri, biri e arriri, chi iant a
ai dèpiu essi scì-iri, scrì-iri, bì-iri e arrì-iri (e duncas sci-i, scri-i, bi-i e arri-i po
analogia cun prand-i o bend-i) sèmpiri po arraxonis de abarrai in su connotu.
Sa Tauledda 8 a pàg. 100-101, cun is àteras consonantis allobadas a sa laterali
e a sa vibranti, amostat is bessidas arregularis sceti, ma comenti eus giai nau asuba
po sa postura intra de is vocalis, sa /l/ e sa /r/ funt is lìteras chi in Camp. tenint prus
bariedadi manna de arresurtaus.
Su prus fenòmenu de interessu, siat po su essi fitianu, siat po sa dificultadi de
sceberu de sa norma, est su de sa metàtesi de sa /r/ (siat originària siat candu ndi
benit de una L etimològica puru), est a nai sa mòvida de custu sonu aìnturu de su
fueddu siat in sa pròpiu sìllaba siat in d-un’àtera.
Custu naturali de su Camp. fait a ddu biri giai po totu is liòngius cun is àteras
consonantis e calincuna borta sa forma metatètica est sa prus spainada (*marga o
*mraga contras a s’etimològica magra fl lat. MAC(U)LAM), si no inderetura
sa sola chi nci at (craba e sorgu o *srogu contras a is etimològicas *cabra fl lat.
CAPRAM e *sogru fl lat. SOC(E)RUM); àteras bortas, pruschetotu in su Camp. de
parti de scurigadòrgiu, fait a agatai liòngius de consonantis chi podint sonai strambus
po is àterus dialetus, est a nai /čr/ (*črobeddu), /šr/ (*šrefai), /sr/ (*sriboni), /tzr/
(*tzrupu), /mr/ (*mraxani), /nr/ (*nrabedda), /lr/ (*aillragus).
Nosu duncas, comenti eus giai nau, sceberaus de fai sa norma cun formas chi no
fatzant nasci dudas siat in su scriri siat in su ligi, chi siant discansosas a cumprendi,
is prus acostadas a s’etimologia e chi tengant sa prus currispundèntzia dereta intra
de is duas macrobariedadis, castiendi puru conca a su traballu de normalisadura de
su Log. chi s’at a depi fai a lestru (es. sirboni est mellus de *sriboni ‡ càstia Log.
sirbone; margiani est mellus de *mraxani ‡ càstia Log. mariane o marzane).
Po su chi pertocat su liòngiu -rj- (càstia puru sa Tauledda 9 a pàg. 102), teneus
in Camp. unu biaxi de fueddus chi ndi benint de is sufissus latinus -ARIU(M) e
-ORIU(M) chi bessint a -àrgiu e -òrgiu. Fitianamenti sa /r/ fait metàtesi cun sa /a/ e sa
/o/ e ndi bessit a -raxu e -roxu. Custu acadessit pruschetotu po is consonantis oclusivas
e labiodentalis (/p, t, k, b, d, g, f, v/) chi arrapresentat s’imperu comunu po sa majoria
de su Camp (es. praxu [“io sembro”], molentraxu, croxu, braxu, cabudraxu, cixigraxa,
friaxu, civraxu), ma a logus finsas po àteras consonantis chi benint a essi ananti de sa
98
impag. Nuovo 98
9-03-2009, 19:07