Bijlage 15 Archeologie - ruimtelijkeplannen.enschede.nl ...

6.3.2 Bewerkt materiaal.
Met bewerkt materiaal, artefacten, wordt
bedoeld alle stenen die, macroscopisch, herkenbare
sporen van gebruik en/of bewerking
vertonen. In totaal zijn er 12 artefacten aangetroffen
die in drie categorieën, maalstenen,
slijpgereedschap en bouwmateriaal
ingedeeld kunnen worden (tabel 6.2.2). Er is
ook en afslag gevonden en een object waar
het niet mogelijk is te vaststellen wat voor
type artefact het is.
artefactgroep zandsteen graniet lei tefriet kw zandsteen totaal
slijpgereedschap 4 4
bouwmateriaal 2 1 3
maalstenen 1 2 3
afslag 1 1
indet 1 1
totaal 5 2 2 2 1 12
Tabel 6.2.2 Soort artefacten per steensoort
40 Dit zijn dateringen volgens vondsten
gevonden tot 1985, van
Heeringen 1985.
41 Hörter 1994, 30.
42 Kars 2002.
Maalstenen
Maalstenen zijn al sinds de prehistorie in
gebruik. Maalstenen kunnen van diverse
steensoorten worden gemaakt. In Nederland
zijn de eerste maalstenen voornamelijk vervaardigd
van zandstenen, granieten, conglomeraten
en breccies. Deze steensoorten
hebben een korrelig oppervlak dat ze
geschikt maakt voor gebruik als maalsteen.
Vanaf de IJzertijd komen in ons land de eerste
producten voor die echt uit een groeve
komen en dus wijzen op een ander organisatieniveau.
Dit zijn de niet-draaiende, zadelvormige
maalstenen van tefriet. Deze
steensoort heeft een poreus oppervlak,
waardoor het uitermate geschikt is als maalsteen.
Dateringen van de niet-draaiende tefrietstenen
in Nederland zijn: 40
- Type A van late Bronstijd tot vroege
IJzertijd; 1100-500 v.Chr.
- Type B tussen 500-250 v. Chr.
midden_IJzertijd.
- Type C “Napoleonshoed” van midden
IJzertijd tot 200 v.Chr.
In de late IJzertijd/vroeg-Romeinse tijd wordt
de draaimolen in Nederland geïntroduceerd.
De diameter van de draaimolen is een typochronologisch
kenmerk, terwijl de dikte van
de steen een indicatie geeft voor de intensiteit
van het gebruik. Zo variëren de diameters
van deze handmolens van ca. 35 cm in
de eerste eeuw v. Chr. tot 40 cm in de
Romeinse tijd. 41
Tussen het geselecteerde materiaal zijn in
totaal vier maalstenen aangetroffen, hiervan
zijn er twee van tefriet vervaardigd, één van
rozegrijze graniet en één maalsteen is van
grofkorrelige zandsteen. De maalstenen van
tefriet (22:1 en 118:1) uit bewoningszone 2
zijn beide kleine fragmenten, minder dan 10
cm en beide hebben een maalvlak. Verder
vertonen ze geen typochronologische kenmerken.
Beide fragmenten zijn ook te
gefragmenteerd om te bepalen of het gaat
over draaiende of niet draaiende maalstenen.
Het maalsteenfragment vervaardigd van
rozegrijze graniet is ook klein, slechts 58 mm
groot, en vertoont een afgesleten vlak (vnr
176:1). Het object is te gefragmenteerd om te
zeggen om wat voor type het gaat, maar
gezien de steensoort en de context is het
waarschijnlijk een niet draaiende maalsteen
maar een zadel- of schaalvormig maalsteen
geweest. Het is aangetroffen in een kuil met
veel grote fragmenten aardewerk in put 273
(bewoningszone 4).
Een fragment (vnr 133:1) van zandsteen is 35
x 28 x 16 cm groot. Het object vertoont over
de hele oppervlak een vlak afgesleten vlak.
Dit artefact zou een maalsteen kunnen zijn
geweest. Maalstenen van zandsteen zijn vaak
vervaardigd uit meer grofkorrelige zandsteen
en hebben meestal een concaaf maalvlak. Zo
ontstaat het vermoeden dat het artefact als
iets anders gediend zou kunnen hebben. Het
object komt uit put 349 (bewoningszone 6).
Het aardewerk dat hier gevonden is dateert
in de IJzertijd.
Slijpgereedschap
De indeling van slijpgereedschap is gebaseerd
op de grootte, vorm en functie van het
artefact. Er zijn bij deze groep drie types te
onderscheiden. Dit zijn wetstenen, slijpblokken
en slijpstenen. Wetstenen zijn slijpstenen
die klein genoeg zijn om vanuit de hand
gebruikt te kunnen worden. Slijpstenen zijn
gedefinieerd als groter, niet-mobiel slijpgereedschap.
De categorie slijpblokken omvat
slijpgereedschap dat niet bij de andere twee
groepen kan worden onderverdeeld. Ze zijn
vaak onregelmatig van vorm. Dit zijn doorgaans
hergebruikte slijpstenen. 42
In de putten 171, 181 en 201 van bewoningszone
2 zijn vier fragmenten slijpgereedschap
aangetroffen. Er zijn twee slijpblokken en
twee objecten (vnr 71:1, 37:1) die te gefragmenteerd
zijn om te kunnen zeggen om
welke type slijpgereedschap het gaat. Het
ene slijpblok (vnr 76:1) is van een fijnkorrelige
groengrijze zandsteen. Het artefact is
gefragmenteerd en alleen de dikte is origineel.
Het slijpblok vertoont twee tegenovergestelde
vlakke slijpvlakken en op het ene
vlak zit ook een groef. Het fragment is 75 x
ADC ArcheoProjecten Rapport 413 Enschede, Usseler Es
35