Bijlage 15 Archeologie - ruimtelijkeplannen.enschede.nl ...

• Vooropgesteld dat er in de bodem niet al te veel verandert, wordt het
archeologische erfgoed het beste bewaard in de bodem zelf;
• De samenleving in de toekomst heeft recht op een bodemarchief en
toekomstige archeologen zouden de gelegenheid moeten hebben zelf
onderzoek te doen aan het bodemarchief met gebruikmaking van hun eigen
methoden, vragen en opzet;
• Mogelijk bestaan er in de toekomst technieken die meer informatie uit
dezelfde vindplaats kunnen halen, of eenzelfde hoeveelheid informatie met
minder destructie.
Deze overwegingen hebben er toe geleid dat het huidige overheidsbeleid,
waaronder in het archeologiebeleid van de gemeente Enschede 4 , de voorkeur
geeft aan het behouden van archeologische vindplaatsen ter plaatse in de bodem
in plaats van opgraven. Op hoofdlijnen bestaan er drie instrumenten om
archeologisch erfgoed in de bodem zelf te behouden: wettelijke bescherming,
planologische bescherming en fysieke bescherming.
De eerste twee opties zijn van papier: vanuit de Monumentenwet 1988,
respectievelijk in het bestemmingsplan, wordt een behoudenswaardige
archeologische vindplaats ruimtelijk begrensd en van bepalingen voorzien die tot
doel hebben deze te behouden. Bij fysieke bescherming wordt direct in de fysieke
omstandigheden van een terrein ingegrepen om te voorkomen dat een
archeologische vindplaats wordt beschadigd of verloren gaat. Het is dus een
beheersmaatregel.
In theorie kan een onderscheid worden gemaakt tussen ‘fysieke bescherming’ en
‘bouw- en civieltechnische inpassing’. Bij fysieke bescherming is alleen sprake van
het uitvoeren van beschermende ingrepen, doorgaans door monumentenzorgers
zélf. Bij bouw- en civieltechnische inpassing worden bouwingrepen op een
archeologische vindplaats zodanig aangepast en uitgevoerd dat beschadiging van
een vindplaats door die bouwingrepen wordt voorkomen of geminimaliseerd. In de
praktijk bestaat tussen fysieke bescherming en bouw- en civieltechnische inpassing
geen scherpe grens, maar is eerder sprake van een glijdende schaal. De mate van
‘ingrijpendheid’ van de bouwingrepen bepaalt aan welke ‘kant’ van de schaal men
zit.
Het doel van het beschermen, zowel wettelijk, planologisch als fysiek, is niet het
beschermen zelf, maar het mogelijk maken van onderzoek van een archeologische
vindplaats in de toekomst. Bij bouw- en civieltechnische inpassing liggen de zaken
complexer: doel van bouw- en civieltechnische inpassing is het zowel fysiek als
kostentechnisch en logistiek succesvol realiseren van een bouwproject op een
zodanige wijze dat de erbij betrokken archeologische vindplaatsen in de toekomst
nog kunnen worden onderzocht. Het primaire doel van bouw- en civieltechnische
inpassing is dus niet archeologisch inhoudelijk.
Object van bescherming zijn vanzelfsprekend archeologische vindplaatsen. Vanuit
ruimtelijk-beleidsmatig oogpunt is het noodzakelijk deze te voorzien van een
éénduidige grens, de zogenaamde vindplaatscontour. Hoe die grens wordt
4 Zie ook Beleidsplan Archeologie, Gemeente Enschede (Past2Present-ArcheoLogic Rapportage 402).
1048 Afweging archeologische beheersmaatregelen Usseler Es, Enschede ArcheoLogic 14