Bijlage 15 Archeologie - ruimtelijkeplannen.enschede.nl ...

BAAC bv IVO Usseler es Noord, gemeente Enschede
De in bijlage 3 weergegeven indicatoren (wat aardewerk en vuursteen betreft) zijn bijna
allemaal aangetroffen in de B-horizont en/of C-horizont van de bodem (zie ligging
indicatoren in het bodemkundig profiel A-A’, bijlage 4). Dit betekent dat de aangetroffen
indicatoren zich grotendeels in situ bevinden (ongestoorde ligging), waardoor de
indicatoren de ligging van een archeologische vindplaats vrij goed weergeven.
Indicatoren in de Aan-horizont (cultuurdek) zijn meestal verploegd en/of via bemesting
opgebracht. Vaak is waargenomen dat de B-horizont indicaties gaf voor (pre-)
historische bewoning. Deze indicaties waren kleurveranderingen en/of
structuurveranderingen die vrijwel zeker op de aanwezigheid van archeologische
grondsporen duiden. Uitgaande van het feit dat de begraven A-horizont (Ahb, voor
zover aanwezig) onder het esdek het oude oppervlak aangeeft waarop geleefd moet
zijn, is het vreemd dat er weinig tot geen aardewerk en vuursteen in de onderkant van
het esdek en/of Ahb-horizont en zelfs in de bovenste helft van de B-horizont zijn
aangetroffen. Het meeste aardewerk en vuursteen werd aangetroffen in de onderkant
van de B-horizont en de bovenkant van de C-horizont. De oorzaak van het ontbreken
van aardewerk en vuursteen in deze lagen kan mogelijk deels worden verklaard door
de aanwezigheid van een ouder esdek. Het oudere esdek heeft ongeveer dezelfde
bruine kleur en lithologische samenstelling als de B-horizont van de holtpodzol,
waardoor beide lagen in de megaboor niet van elkaar te onderscheiden zijn. Volgens
de archeoloog H. Scholten-Lubberding (mondelinge mededeling) is het een
gebiedsspecifiek fenomeen dat zich vooral in Twente voordoet. De aanwezigheid van
een tweede en ouder esdek heeft invloed op de conservering en herkenbaarheid van
de archeologische grondsporen. Mogelijk kan door nader onderzoek in de vorm van
een proefsleuven worden vastgesteld waar een ouder esdek aanwezig is.
Het is niet uit te sluiten dat de gestuwde grondmorene al werd bewoond voordat het
dekzand erop werd afgezet. In dat geval is er mogelijk een bewoningsniveau aanwezig
op de overgang van grondmorene naar dekzand waar vuursteenvondsten uit het Vroeg
Paleolithicum tot en met het begin van het Laat Paleolithicum zijn te verwachten.
Zoals verwacht zijn de meeste archeologische indicatoren aangetroffen op de wat
hoger gelegen delen van het gebied, die bij uitstek geschikt zijn voor bewoning
(vergelijk bijlage 3 en figuur 3.1). De meeste archeologische indicatoren zijn
aangetroffen op de gestuwde grondmorene van het centrale gebied (Usseler es) en de
dekzandruggen van het westelijke gebied. Daarnaast zijn ook op een dekzandkopje in
het westelijke gebied en op de dekzandwelvingen in het oostelijke gebied enkele
indicatoren aangetroffen. Hieronder volgt per gebied een overzicht van de procentuele
verhoudingen tussen boringen met indicatoren en het totale aantal boringen per
deelgebied, die het bovengeschetste beeld ondersteunen. In tabel 4.2 is het aandeel
boringen met archeologische indicatoren per deelgebied weergegeven.
Het westelijke gebied
In dit gebied zijn 210 boringen uitgevoerd, waarbij in 50 boringen indicatoren zijn
aangetroffen. In 20 boringen is bewerkt vuursteen en/of aardewerk aangetroffen (al
dan niet met andere indicatoren samen). Daarnaast zijn in 30 boringen, buiten de
bovengenoemde boringen, nog andere indicatoren aangetroffen (voornamelijk
houtskool). Wanneer de aanwezige indicatoren worden uitgesplitst naar aanwezigheid
op de zuidelijke dan wel noordelijke dekzandrug, dan ontstaat een geheel ander beeld.
Op de zuidelijke dekzandrug zijn 42 boringen uitgevoerd, waarbij in 26 boringen
indicatoren zijn aangetroffen. In 12 boringen is vuursteen (1 keer) en/of aardewerk
aangetroffen (al dan niet met andere indicatoren samen). Daarnaast zijn in 14
20